Strona:Filozofija Lucyjusza Anneusza Seneki.pdf/5

tém mojem zdaniem ci, którzy do tego stopnia lekceważą, filozofiją rzymską na korzyść filozofii greckiéj, że jéj tylko wątpliwą zasługę popularyzowania filozofii przyznają: przecież filozofowie rzymscy byli celnymi etykami, historyjozofami i teozofami, a to oczywiście więcéj znaczy, aniżeli popularyzować filozofiją; natomiast nie odznaczali się filozofowie rzymscy gienijuszem spekulacyjnym, który przede wszystkiém celnych filozofów greckich znamionuje. Nie będąc tego zdania co się tyczy wartości filozofii rzymskiéj, którego się jeszcze teraz wielu zkądinąd światłych ludzi uporczywie trzyma, miłéj nader doznałem niespodzianki, gdym się przekonał, że doktor Kruczkiewicz nie uwikłał się w powszechnym przesądzie względem filozofii rzymskiej, lecz zajął się badaniem takowéj wybiérając sobie za przedmiot monografii filozofiją Seneki. Ta niespodzianka tém większą jeszcze natchnęła mnie przyjemnością, gdy przeczytawszy uważnie tę monografiją nabrałem tego przekonania, że takowa niepospolity przynosi zaszczyt autorowi i jest istotnie ozdobą rozpraw umieszczonych w Sprawozdaniach akademickich. Monografija doktora K. składa się z dwóch części: pierwsza od stronicy 1 do 38 (pod napisem: Seneka wobec filozofii rzymskiej) mieści w sobie skreślenie filozofii rzymskiéj przed Seneką jako też żywot tego filozofa; druga zaś od stronicy 38 do 99 (pod napisem: Obraz zasad i przekonań filozoficznych Seneki) zawiera w sobie obraz filozofii przerzeczonego mędrca. Obie części odznaczają się samodzielnością i opierają się prawie wszędzie na źródłach; nadto uwzględnia część pierwsza obok źródeł i znaczny poczet dzieł pomocniczych uznanéj wartości naukowéj. W drugiéj zaś części (jak widać) nie mógł korzystać doktor K. z monografij zajmujących się szczegółowo filozofiją Seneki; z tego powodu ograniczył się autor wyłącznie do pism tego filozofa nie spuszczając przy tém tego z oka, co Brandis, Ritter i Zeller wypowiedzieli o filozofii Seneki w swoich pismach dotyczących historyi filozofii. Osobliwie odznacza się pierwsza część zwięzłą a dosadną charakterystyką eklektycznej filozofii rzymskiéj, oryginalném porównaniem epikureizmu ze stoicyzmem ze względu na znaczenie historyczne tak jednego jako téż i drugiego systemu filozoficznego, pożądaném wystawieniem warunków sprzyjających ze wszech miar rozwojowi stoicyzmu w społeczeństwie rzymskiém, samoistném skreśleniem zmiany, któréj uległ stoicyzm od wystąpienia Sekstyjusza starszego i dokładném rozjaśnieniem stosunku, w którym zostawał do władzy cesarskiéj, wszechstronną bijografiją Seneki z szczególném uwzględnieniem okoliczności, które na jego kierunek umysłowy wpływały, nareszcie przejrzystym regiestrem chronologicznym jego pism wedle wyniku ostatnich badań filologicznych. Godną jest też uwagi, że doktor K. poczytuje za jednę z głównych przyczyn, dla których