Strona:Fiodor Dostojewski - Cudza żona i mąż pod łóżkiem.pdf/145

nie nazbyt często, zawsze jednak i przy każdem spotkaniu podawali sobie dłonie do uścisku. Znajomość ich doznała następnie przerwy, bo — Dostojewski przeniósł się na całych dziewięć miesięcy do Moskwy, a później Czernyszewski został aresztowany i zesłany na Sybir.
 „Nigdy niczego — podaje Dostojewski — nie mogłem się dowiedzieć o jego sprawie i nie wiem dotychczas.
 W półtora roku później, powziąłem pomysł napisania pewnej bajki fantastycznej, w rodzaju naśladowania powieści Gogola,,Nos“. Nigdy jeszcze nie próbowałem pisać w rodzaju fantastycznym. Była to czysto literacka igraszka, wyłącznie dla śmiechu. Przedstawiło mi się, poprostu, parę komicznych sytuacyj, które zachciało mi się rozwinąć“.
 Z kolei podaje Dostojewski krótką treść „Krokodyla“ i charakterystykę osób, w opowiadaniu tem występują cych, przyczem główną postać, połkniętego przez krokodyla, czynownika, charakteryzuje w sposób następujący:
 „Czynownik to średniej rangi, ale też i jeden z tych, którzy mają pewne warunki do niezależności, młody jeszcze, lecz zajadły samolub, przedewszystkiem głupiec, podobnie jak i niezapomniany major Kowalew, który utracił swój nos (w op. Gogola, — przyp. tłum.) jest on komicznie przekonany o swych wielkich zaletach, połowicznie wykształcony, uważa się jednak za genjusza, w biurze mają go za człowieka próżnego, i stale obrażony jest tem, że nie zwraca się na niego powszechnie uwagi. Jakgdyby mszcząc się za to, musztruje i tyranizuje swego przyjaciela, bez oznaczonego charakteru, wynosząc się ponad niego bystrością swego umysłu. Przyjaciel nienawidzi go, ale znosi wszystko dlatego, bo w ta jemnicy podoba mu się jego żona, która znowu jest kobietką młodą i ładną, „czysto peterburskiego typu“, głupiutką kokietką średnich sfer“.