Strona:Franciszek Stefczyk - O spółkach oszczędności i pożyczek.pdf/61

padek strat, któreby się nie dały pokryć z bieżących dochodów tego samego roku. Ponieważ te straty mogą wynikać z obrotu interesów Spółki, przeto fundusz, mający służyć za rezerwę do pokrycia tych strat, nie powinien być sam używany do takich samych interesów, lecz z nich wycofany i odrębnie zarządzany w sposób zupełnie bezpieczny. Można więc umieścić fundusz rezerwowy w papierach wartościowych, mających pupilarne bezpieczeństwo albo jako trwałą lokacyę w kraj. Centralnej Kasie na osobnym rachunku za dłuższem wypowiedzeniem w zamian za wyższe oprocentowanie. Atoli majątek własny Spółki ma także stanowić rezerwę obrotową w najcięższych czasach, gdy Spółka wyczerpała już inne rezerwy obrotowe, kredytu nie może otrzymać a musi uczynić zadość zobowiązaniom wobec swoich wierzycieli. To się zdarza przedewszystkiem wówczas, gdy w całym kraju zapanuje przesilenie kredytowe i ciasnota pieniężna. Wtenczas nie można liczyć na pomoc kredytową z zewnątrz, gdyż wszystkie wielkie instytucye kredytowe a z nimi też kraj. Centr. Kasa są wystawione na bardzo silne i szybkie wycofywanie powierzonych im funduszów (n. p. lokacyj od Spółek) i muszą wszystkie swoje siły i środki pieniężne przedewszystkiem skupiać w celu zaspokojenia gotówkowych żądań tych wierzycieli, a nie mogą myśleć wcale, albo tylko w bardzo małym stopniu o udzielaniu pomocy kredytowej. Takie przesilenia finansowe nawiedzają — według długiego już doświadczenia — każdy kraj co jakiś czas, a w naszym kraju tem częściej się zdarzają, że jego położenie materyalne, klimatyczne, geograficzne i polityczne jest niekorzystne. Gdy tedy zejdą się klęski elementarne z innymi przyczynami (jak zastój zarobkowy i przemysłowy, obawy wojenne i t. p.) powstaje ciasnota pieniężna. Ale nie tylko stosunki naszego kraju odbijają się na jego stosunkach kredytowych. U nas bowiem operują liczne obce banki przez pozakładane w różnych miastach filie (banków wiedeńskich, czeskich i innych). Gdy więc w innych krajach, gdzie jest główna siedziba tych banków, objawi się silniejsze zapotrzebowanie gotówki, ściągają ją przedewszystkiem z naszego kraju i przez to powiększają lub wywołują ciasnotę pieniężną, która się stopniowo w całym kraju i we wszystkich instytucyach kredytowych daje uczuwać. Przebyliśmy w ciągu kilku ostatnich lat już dwa takie ogólno-krajowe przesilenia pieniężne (1908/9 i 1912/13), z których na dalszy czas trzeba czerpać naukę.
 Na takie tedy chwile ogólnej ciasnoty pieniężnej w kraju musi się każda Spółka przygotowywać, gdyż w takich razach każda