Aby osiągnąć właściwą podstawę psychologiczną, w badaniu przyczyn rozpowszechnienia opowieści detektywnych, należy wyzwolić się z natłoku pustych frazesów. Nieprawdą jest n. p. że lud woli literaturę złą niż dobrą i czyta powieści detektywne dlatego, iż są literaturą złą. Zwyczajny brak subtelności artystycznej nie decyduje o powodzeniu książki. Rozkład jazdy kolei państwowych, zawierający mało znamion gry psychologicznej, nie stanowi jeszcze skutkiem tego ulubionej lektury, podczas wieczorów zimowych. Jeżeli detektywne historje cieszą się większą wziętością u czytelników, niż rozkłady jazdy, zawdzięczać należy to ich wyższemu poziomowi artystycznemu. Na szczęście wiele dobrych książek zyskało już popularność, wiele zaś złych — o wiele większe szczęście — straciło ją zupełnie. Ba! dobra historja kryminalna byłaby prawdopodobnie bardziej popularna, niż zła. Cały szkopuł sprawy tkwi tu bowiem w niechęci wielu ludzi do poznania wogóle możliwości istnienia czegoś podobnego, jak dobra opowieść detektywna. Pisanie historji o włamaniu równa się, ich zdaniem, z jego moralnem dokonaniem. Ludziom jednak mniej wrażliwym wy-
