Żelazo ulega działaniu większości kwasów, kiedy nalejemy na gwoździe kwasu azotowego zwyczajnego, wydzielać się zaczną czerwone kłęby pary azotowych tlenków, żelazo rozpuści się w postaci azotanu. Doświadczenie bardzo łatwe do wykonania, daje nam miarę energji niektórych reakcji chemicznych. Usiłowaliśmy oddać obraz reakcji na rysunku 152.
Dymiący kwas azotowy nie działa na żelazo, przez samą obecność czyni niemożliwym działanie kwasu zwyczajnego, tej własności dymiącego kwasu zawdzięcza powstanie swe tak zwane żelazo bierne (passywne).
Wrzucamy kilka kawałków żelaza do kieliszka, nalewamy dymiącego kwasu azotowego, ten nie wywiera widocznego skutku, zlewamy kwas dymiący, nalewamy kwasu zwyczajnego, również nie działa na żelazo, które od kwasu dymiącego stało się biernym. Ale gdy dotkniemy pręcikiem żelaznym, na który nie działał kwas azotowy, wtedy natychmiast zaczną reagować i poprzednie kawałki żelaza i wydzielać się będą z wielką energją gazy tlenków azo-
