haterowie w pracy, uczeni badacze, pisarze, filozofowie, którzy nam przekazali dobrodziejstwa wiedzy?
Ileż nieoszacowanych wskazówek i pouczających przykładów napotykamy w ich życiu, walkach, wysiłkach!
Chcemyż wiedzieć, w jaki sposób dokonywają się wielkie czyny — przypatrzmy się pracy, energii, wytrwałości, których dowody złożyli bohaterowie.
Posłuchajmy Newtona; powie nam on, że odkrycia jego były rezultatem »rozmyślań zawsze niemi zajętych«; — Buffon mówi: »geniusz to cierpliwość«. Określenia obu są jednoznaczne. Wspólnem ich godłem: praca i wytrwałość.
»Czas i cierpliwość, przekształcają liść morwy w jedwab«[1]. Newton piętnaście razy przerabiał swą Chronologię, zanim dokazał tego, że był z niej zadowolony. Michał Anioł pracował bez przerwy, posilał się naprędce i wstawał kilkakrotnie w nocy, aby się zabrać do pracy. Buffon przez lat czternaście pisał codziennie pięć godzin z rana i tyleż wieczorem. Montesquieu mówiąc o jednem swem dziele, rzekł do swego przyjaciela: »Przeczytasz tę książkę w ciągu kilku godzin, lecz ręczę ci, że kosztowała tyle pracy, iż włosy mi posiwiały«.
»Kto utrzymuje, że można osiągnąć cel bez pracy i trudu, — powiada Franklin — oszukuje się.«
Jakiegokolwiek celu człowiek chce dosięgnąć, musi nietylko pracować, ale nadto łamać trudności, gdyż wszelakiego rodzaju przeszkody powstrzymywać go będą w drodze. Cokolwiek przedsięweźmie, musi walczyć, chcąc zyskać powodzenie, chcąc wyjść zwycięzcą z walki o byt. Owoż walka — to niebezpieczeństwo.
Badacz wyruszający w podróż z celem poznania nowych lądów, przepływając morza, zwiedzając lądy, studyując faunę i florę odległych krain, napotyka na swej drodze niezliczone niebezpieczeństwa. Na oceanie burza powstrzymuje jego pochód, — na lądzie ludzie i zwierzęta napadają go, — znu-
- ↑ Przysłowie indyjskie.
