Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/127

musiała przerazić nieprzyjaciół światła, stąd też w historyi pierwszych drukarzy napotykamy często opisy ich prześladowania. Niestety! zdaje się, że każdy postęp ludzkości musi być okupywany bólem i łzami.
 W 1490 roku Alde Manuce założył w Wenecyi słynną drukarnię, która przez długi czas, przechodząc z ojca na syna, rzuciła w świat księgi niepospolitej wartości. Rodzina Alde tem była dla Włoch, czem rodzina Estienne dla Francyi. Rody Alde i Estienne, walcząc mężnie w sprawie nauki, nabyły prawa do wdzięczności ogółu.
 Alde Manuce pomimo wojny, wyludniającej Włochy, pomimo trudności i niepowodzeń, drukował książki użyteczne, starając się z godną podziwu wytrwałością przyjść w pomoc kształcącej się młodzieży.
 »Powziąłem postanowienie — powiada w jednej przedmowie do dzieł, przezeń wydanych — poświęcić życie pożytkowi publicznemu, a Bóg mi świadkiem, że jest to mojem gorącem życzeniem. Nad spokój przekładam życie pracowite, czynne; człowiek nie jest zrodzony do rozkoszy, niegodnych duszy szlachetnej, lecz do prac zaszczytnych. Pozostawmy nikczemnym trzodom takie istnienie. Katon powiada nam: życie człowieka porównane być może z żelazem: użytkujcie z niego ciągle — będzie się błyszczeć, nie użytkujcie całkiem — rdzą się pokryje«.
 Tak podniosłe były uczucia, ożywiające tego szlachetnego człowieka. W 1495 roku Alde drukował utwory Arystotelesa, Teokryta i Hezyoda, a w następnym roku Thesaurus cornucopiae, dzieło, będące zbiorem prac filologów greckich, przez nikogo jeszcze nie publikowanych.
 Karol VIII-my zagarnął Włochy. Alde pisze w jednej przedmowie: »Ciężkie to zadanie drukować poprawnie księgi łacińskie, a cięższe jeszcze księgi greckie, wszakże najuciążliwsze jest dokładać wszelkich starań, jakich wymaga ta praca w czasach tak ciężkich, w których broń więcej zajmuje, niż książki. Od chwili jak spełniam ten obowiązek, to jest od siedmiu lat, mogę stwierdzić przysięgą, że nie miałem w ciągu