jego choroby; — zakończył życie zdala od ojczyzny — zdala od swych współbraci, licząc zaledwie lat trzydzieści.
Dzieje przyrodnika francuskiego Filiberta Commerson’a[1] są jeszcze więcej wzruszające. Po świetnem ukończeniu nauk w Montpellier, został lekarzem w 1755 roku. Zamiłowanie jego w naukach przyrodniczych było tak wybitne, że ojciec zezwolił, aby im się poświęcił, jakkolwiek pragnął widzieć syna urzędnikiem. Młody Commerson po zdaniu egzaminów przebiegł Sewenny, Pyreneje, Szwajcaryę i zwiedził całe pobrzeże Morza Śródziemnego. Zbierał zioła z taką namiętnością, że gdy dostrzegł brak jakiej rośliny w swym zielniku, poszukiwał jej wszędzie, nawet z narażeniem życia. Pewnego dnia włosy jego uwikłały się w drzewie, na którem zawisł jak Absalon, i nie mógł inaczej uwolnić się od utrzymujących go gałęzi, jak wpadając do rzeki, w której się omal nie utopił.
Innym razem chcąc uniknąć wodospadu, zmuszony był rzucić się w przepaść.
Niestrudzony ten wędrowiec kochał jednak rodzinę, pożądał ogniska domowego.
W 1760 roku ożenił się z młodą dziewczyną z Charolais. »Wiedzże, pisał do jednego ze swych przyjaciół, że, poszukując roślin pierwszy raz w tym kraju, znalazłem mimozę, którą pomieszczę już nie w moim zielniku, lecz w komnacie małżeńskiej.« Po upływie dwóch lat miał syna, którego urodzenie przypłaciła matka życiem.
Commerson w krótkim czasie pozyskał sławę. Wielki Linneusz zaproponował młodemu przyrodnikowi z Montpellier, aby opisał dla królowej szwedzkiej najciekawsze gatunki ryb Morza Śródziemnego. W odpowiedzi Commerson przesłał jednę z najważniejszych prac ichtyologicznych XVIII wieku. Założył on w Montpellier przepyszny ogród botaniczny, zawiązał stosunki z Laland’em, którego stał się przyjacielem, a wkrótce potem, w charakterze przyrodnika, przyjął udział w wyprawie naokoło ziemi, na której czele stanął Bougainville.
- ↑ Urodzony w Châtillon-les-Doubs 18 listopada 1727 roku.
