Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/207

komisanta w przemytnictwie towarów, wskutek czego zamknięty został w zamku Force, ówczesnem więzieniu za długi.
 W 1790 roku Franciszek Richard, odzyskawszy wolność i kredyt, sprzedał swe towary z pewnym zyskiem i zawiązał spółkę z młodym kupcem Lenoir-Dufresne’m. Jedną z zyskowniejszych gałęzi jego fachu była sprzedaż tkanin bawełnianych, które nabywał w Anglii. Richard powziął wówczas śmiały projekt wyrabiania podobnych tkanin. Przy pomocy kilku robotników angielskich, oddał się z zapałem poszukiwaniom; powodzenie przeszło jego oczekiwania. Wkrótce Richard i Lenoir założyli przędzalnię, która rozwinęła się w tym stopniu, że obaj wspólnicy zyskiwali miesięcznie 40.000 franków, a bogacąc się, wyzwolili Francyę z wielce uciążliwego podatku.
 W 1808 roku Lenoir umarł. Richard zachował firmę swego wspólnika i prowadził dalej fabrykę na własną rękę.
 Majątek Richard-Lenoira dosięgnął wówczas kulminacyjnego punktu. Zamierzył dołączyć do swego przemysłu uprawę bawełny; kupił nasion amerykańskich, zasiał je we Włoszech, i w 1808 roku zdołał wprowadzić do Francyi przeszło 50.000 pak bawełny. W epoce tej wielki przemysłowiec zatrudniał conajmniej 20.000 robotników.
 Wszelako Napoleon dla zachęcenia do uprawy bawełny w departamentach południowych, wzbronił przywozu tego produktu. Odtąd kłopoty zaczęły naciskać Richard-Lenoira; zmuszony on był dla utrzymania w biegu sześciu przędzalni zaciągnąć pożyczkę kilku milionów franków. Klęski 1813 roku przyczyniły się wielce do jego ruiny.
 W wypadkach 1814 roku, jako dowódca 8-mej legii, rozwinął niepospolitą energię, którą zjednał sobie wielką popularność. Rozkazem z 23 kwietnia 1814 roku zniesiono całkiem, bez indemnizacyi dla właścicieli towarów, prawa, dotyczące przemysłu bawełnianego. Było to ciosem śmiertelnym dla słynnego rękodzielnika. Dwudziestego drugiego kwietnia posiadał jeszcze 8, 000.000 franków, nazajutrz nie miał jednego centyma.