Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/270

Carnot wstąpił do Komitetu ocalenia publicznego, przyjąwszy administracyę wydziału wojny i kierunek zwierzchni nad operacyami wojennemi.
 Położenie było rozpaczliwe. Nieład, niesnaski, brak żywności i pieniędzy dawały się uczuwać wszędzie. Od Północy, od Wschodu, od Pirenei i Alp nieprzyjaciel wkraczał na ziemię francuską. Linia Loary pozostawała w ręku stutysięcznej armii zbuntowanych wandejczyków. Lyon wzburzył się; Tulon poddał się Anglikom. Wojska francuskie, bez broni, bez zapasu amunicyi i żywności, pozostawały w stanie najzupełniejszego zniechęcenia i rozstroju.
 Carnot cudami inteligencyi, pracy i nauki podźwignął wszystko, zaopatrzył we wszystko i wszystko ocalił. Współcześni mogli o nim wyrzec, że przygotował zwycięstwo, a potomność w zupełności tę opinię potwierdza. Carnot użył do swego dzieła prostego sierżanta, którego po upływie kilku miesięcy zamianował generałem dywizyi, potem generałem naczelnym. Sierżant ten nazywał się Hoche. Gdy w jakiem miejscu wojsko doznało niepowodzenia, Carnot zaradzał złemu, i wypadki zmieniały postać.
 Maubeuge obsacza sześćdziesięciotysięczna armia księcia koburskiego. Generał Jourdan na czele wojska francuskiego otrzymuje rozkaz pospieszenia z odsieczą; lecz siły jego są słabsze od nieprzyjaciela, generał waha się wystąpić zaczepnie. Carnot oburzony wyrusza niezwłocznie do armii, zmusza Jourdana do kroków zaczepnych, lecz widzi, że pierwsze kolumny wojska francuskiego zostają odparte. Carnot odbiera natychmiast dowództwo generałowi, chwyta karabin i rzuca się na nieprzyjaciela. W kilka chwil potem książę koburski, cofa się, i Maubeuge zostaje ocalone.
 W ciągu dwóch miesięcy Tulon był odzyskany, wandejczycy poskromieni, i wszystkie granice oswobodzone.
 Wywołany z kraju za rządów Dyrektoryatu, po 18-tym brumaira Carnot, wróciwszy do Francyi, usunął się od życia publicznego, zamianowany trybunem w 1802 roku. Następnie zaliczony do członków Instytutu francuskiego, wydał dzieło