choroby; Edwarda Vogel’a, uczonego Niemca, zamordowanego zdradziecko w 1856 r. przez sułtana z Uadai — tylu innych, których kości rozrzucone są we wszystkich częściach świata. Znakomity geograf francuski Duveyrier spisał dzieje tych męczenników[1] i pomieścił ich imiona na opracowanej przez się karcie nekrologicznej Afryki, obejmującej 74-letni okres czasu, to jest od 1800 do 1874 roku, karcie, reprezentującej szczytne wysilenia ludzi, którzy z wielkim trudem odsłaniali tajemnice natury.
Mogiły tych badaczy nie tylko usypane są na rozległym obszarze bieguna północnego lub pustyń afrykańskich, lecz wszędzie, w każdym zakątku ziemi. Na lądzie azyatyckim, na którym znalazło śmierć wielu bohaterów, wymienimy jednego z najmężniejszych.
Franciszek Garnier, oficer marynarki francuskiej, człowiek lwiej odwagi, zginął jako ofiara rycerskiego obowiązku i poświęcenia dla ojczyzny.
Piątego czerwca 1866 roku wyruszył z Saigon do Indochin, przedsiębiorąc podróż jednę z najważniejszych, dokonanych w XIX stuleciu. Za wyprawę tę, odbytą z polecenia rządu francuskiego, pod dowództwem kapitana fregaty Doudart’a de Lagrée, dzielny Garnier pozyskał nagrodę od Towarzystw geograficznych paryskiego i londyńskiego. Towarzyszyli mu w tej drodze Thorel, chirurg marynarki, doktor Joubert i młody urzędnik z ministeryum spraw zagranicznych Carné. Doudart de Lagrée po dwóch latach przebytych wśród cierpień i niebezpieczeństw umarł, dotknięty niewyleczalną chorobą wątroby; po nim objął dowództwo Franciszek Garnier. W niedługim czasie potem, Ludwik de Carné, najmłodszy z pośród współtowarzyszy, zakończył życie wskutek trudów, poniesionych w ciągu trzechletniej podróży (1866 — 1869), w których brał żywy udział. Młodzieniec ten gorącego temperamentu, wrażliwej i wątłej organizacyi, nie mógł wytrzy-
- ↑ L’Afrique nécrologique. — Bulletin de la Société de géographie. 1874 r. — Tom VIII.
