Strona:Geopolityka.pdf/101

Ta strona została uwierzytelniona.
Geopolityka. Skrypt dla początkujących

polskiego geografa, ziemie polskie miały charakter przejściowy między cechami geograficznymi wschodu i zachodu Europy[1].
Problematykę cech charakterystycznych położenia geograficznego Polski i ich wpływu na procesy polityczne podjął Wacław Nałkowski (1851-1911). Jego publikacje wpłynęły bezpośrednio na rozpoczęcie dyskusji narodowej dotyczącej położenia geopolitycznego Polski[2].

Nałkowski, nawiązując do Pola, wysunął tezę o przejściowym charakterze terytorium Polski. Nizinny charakter ukształtowania terenu zamieszkiwanego przez Polaków nie sprzyjał jego zdaniem utrzymaniu trwałości politycznej w tym miejscu Europy. W swoich głównych pracach[3] argumentował, iż ziemie polskie mają charakter przejściowy w dwóch znaczeniach: komunikacyjnym i klasyfikacyjnym. Pisał, iż terytorium Polski to obszar, na którym cechy zachodnioeuropejskie przechodzą w cechy wschodnioeuropejskie.

  1. W. Pol, Północny wschód Europy pod względem natury, Kraków 1851, s. 94-111. Por. W. Pol, Historyczny obszar Polski, Kraków 1869.
  2. O W. Nałkowskim zob. szerzej: D. Jędrzejczyk, Myśl geograficzna Wacława Nałkowskiego, Warszawa 1999; B. Olszewicz (red.), Wacław Nałkowski. W pięćdziesiątą rocznicę zgonu (1911-1961), Warszawa 1962.
  3. W. Nałkowski, Geograficzny rzut oka na dawną Polskę, Warszawa 1887; W. Nałkowski, Terytorium Polski historycznej jako indywidualność geograficzna, Warszawa 1912; W. Nałkowski, Materiały do geografii ziem dawnej Polski, Warszawa 1913; zob. także: W. Nałkowski, Charakter przejściowy ziem historycznej Polski. Odczyt wygłoszony 17 marca [1910] w Sali Muzeum Przemysłu i Rolnictwa [Sprawozdanie], „Społeczeństwo” 1910, nr 4, s. 142; W. Nałkowski, Czy terytorium dawnej Rzeczypospolitej Polskiej jest krainą przejściową i po której stronie kordonu zamieszkuje geograficzne nieuctwo, „Ogniwo” 1903, s. 417-419, 444-445, 467-469; W. Nałkowski, Polska jako kraina przejściowa, „Ziemia” 1910, nr 1, s. 642-643, 657-659, 705-707, 722-723; W. Nałkowski, Przejściowy charakter Polski i jego wpływ na Polaków, „Wolne Słowo” 1911, nr 119, s. 8-11.