Strona:Gustaw Geffroy - Więzień.djvu/60

desek teatralnych i godzili w siebie wzajem artykułami o obrazach Salonu.
 Ciekawe pole do obserwacyi daje porównanie rozwoju literackiego i politycznego czasów Restauracyi. Opozycya liberalna i opozycya rewolucyjna, biorące swój początek w XVIII. wieku stały się klasycznemi, wzięły na siebie rolę opiekunek tradycyi starej Francyi, zaś rewolucyonistami słowa i inscenizacyi stali się neokatolicy i legitymiści. Pokolenie republikańskie i napoleońskie które zżyło się z naśladownictwem łacińskich oratorów i pamflecistów, jakiemu hołdowała Rewolucya, było opanowane przez Dawida, który za swego profesoratu ustanawiał prawa estetyczne, będące jeno wyrazem uporu przy tem kopiowaniu, banalnem kopiowaniu starożytności na podstawie wspomnień. Tragedya, oda, satyra, bajka, dopuszczalne środki sceniczne, reguły dobrego smaku, oto były formułki i postulaty wcielone ze względów taktycznych do programu sztuki nowatorów politycznych. Ale nietylko w ich własnym obozie krzewiło się to dziwne nieporozumienie. Ci wszyscy, którzy zjawiali się na powierzchni jako bojownicy nowych ideałów, burzyciele form starych i oswobodziciele języka, wygłaszali opinie wsteczne zmierzające do nawrotu ku odpychająjącemu i despotycznemu retoryzmowi. Ich umiłowanie natury, to był element nowy stworzony przez Roussea, to też panuje niepodzielnie. Ale natomiast znajomość człowieka i jego duszy nie postępuje równym krokiem ze znajomością rzeczy. Entuzyazmują się chrześcijaństwem i średniowieczem, odprawiają po katedrach nabożeństwa i roztkliwiają ich ruiny. Wstręt do spraw społecznych, które wyrzucają poza nawias objaśnia znużenie życiem, a oznaką tego, rozpłomienienie miłosne do wszystkiego co już minęło, zamiłowanie samotnictwa w otoczeniu rze-