Strona:Henryk Bereza - Sztuka czytania.djvu/238

MARZENIA

 Zofia Romanowiczowa opublikowała dwie powieści: „Baśkę i Barbarę“ (1958) i „Przejście przez Morze Czerwone“ (1961). Myślę, że dopiero druga powieść Romanowiczowej pozwala utwierdzić się w rozeznaniu co do charakteru i jakości jej talentu. „Baśka i Barbara“ była dziełkiem wiele zapowiadającym, ale niespojnym wewnętrznie, bardzo jeszcze niejednolitym.
 Prawdę mówiąc, pierwszorzędne były jedynie początkowe partie „Baśki i Barbary“. Zacząć w powieści pisanej przez kobietę od znalezienia słów, wyrażających doświadczenia ciąży, rodzenia i macierzyństwa to znaczy zacząć od tego, co jest źródłem i apogeum kobiecości, co prowadzi do jedynej w swoim rodzaju wizji świata i człowieka. Romanowiczowa z właściwą sobie subtelnością kreśli kontury tej wizji: „Wtedy wiedziałam jednak: tak się umiera. I tak się rodzi. Tak się obraca ziemia. Tak wybucha lawa. Tak zwija się w spiralę mgławica“ (PIW, 1958, str. 21). Niemowlęctwo Baśki odczute i opowiedziane przez Barbarę, dało przepiękne karty prozy Romanowiczowej. Nikt poza matką nie jest w stanie wtargnąć tak daleko w świat pierwszy człowieka, zrozumieć ten największy dramat bez słów, zbliżyć się do najwspanialszej tajemnicy. Wokół tajemnicy końca zamyka się połowa wielkiej sztuki świata, tajemnica początku