Strona:Heraldyka (Kochanowski).djvu/103

– 97 –

wieku XV і XVI, najistotniejszym symbolem szlachectwa; nie-szlachcic nie używał go nigdy.
 Na Zachodzie powstały co do hełmu następujące zasady, wytworzone całkiem sztucznie: We Francyi rozwinął się obyczaj, że monarchowie kładli nad tarczą hełm złoty, zwrócocony przodem (en face), pozbawiony zaslony (prętów, grille, Spangen), a zaopatrzony w całkiem otwartą przyłbicę. Książęta krwi i suwerenowie używali takiegoż hełmu, nieco mniej otwartego.
 Książęta (Ducs, Fürsten) — hełmu srebrnego, obramowanego złotem, a zaopatrzonego w dziewięć prętów. Margrabiowie (marquis) przyswoili sobie prawo wyłączne do takiegoż hełmu o siedmiu prętach. Hrabiowie i wicehrabiowie zwracali hełm margrabiowski na prawo. Baronowie zwracali go również na prawo, zdobiąc pięciu prętami. Stara szlachta dziedziczna używała hełmów stalowych (o trzech prętach), zwróconych na prawo. Niższe stopnie szlacheckie posiłkowały się