Strona:Heraldyka (Kochanowski).djvu/106

– 100 –

romańskiego (wiek XII—XIII) używano bowiem hełmów garnezkowych (Topfhelme); w dobie gotyku (w. XIII—XV), t. zw. Kübelhelme), a w dobie Odrodzenia (w. XV—XVI) — t. zw. Spangenhelme czyli hełmów z zasłoną prętową.
 Jeżeli jednak urządzenia francuskie i angielskie umożliwiały symbolizowanie różnic stanowych, to urządzeń podobnych, związanych również z hełmem heraldycznym, ale bardziej logicznych, nie brak było i heraldyce niemieckiej. Rolę tę pełnił w niej t. zw. klejnot-naszyjnik (Halskleinod), wyobrażający, począwszy od XV stulecia, oznaki przysługujące w rzeczywistości dostojeństwu właściciela herbu.
 Ogólnie przyjęto zasadę, że wielkość hełmu powinna wynosić ⅔ wysokości tarczy. Nowszy heraldyczny hełm niemiecki posiada zazwyczaj szyję szeroką, gdyż w czasach późniejszych, kiedy hełmy wyszły już z użycia, stworzono dekoracyjną budowę hełmu, nie otwieranego z boków, lecz wkładanego przez głowę.