Strona:Heraldyka (Kochanowski).djvu/83

– 77 –

wiła, że innowacya, o której mowa, zapanowała wówczas jeszcze, kiedy hełm, jako część zbroi, nie przestał stanowić jej części aktualnej. Ponieważ zaś w charakterze tym utrzymał się on dłużej niż tarcza, nadeszły więc czasy (XV—XVII stulecia), w których tarcza, będąca już tylko przeżytkiem kulturalnym, zachowanym częściowo w puklerzu, wskrzeszała, dzięki hełmowi, pamięć własnej swej przeszłości.
 Hełm wprowadził do heraldyki nowe soki żywotne, bo, zawieszony dawniej obok tarczy herbowej (fig. 21), albo (jak na nagrobkach), spoczywający u wezgłowia rycerza, zdala od tarczy herbowej, zlał się z nią w obrazie nowego typu herbów heraldycznych.
 Zlew ten odbywał się początkowo w myśl wskazówek prostych a logicznych. Hełm umieszczano na jednym, zwłaszcza na lewym, węgle tarczy, zawieszonej pochyło na drzewie lub ścianie; zdobił on przeto jej węgieł wygórowany. Obraz, jaki stąd powstawał, przenoszony na rzeźby, ma-