Strona:Hipolit Cegielski - Życie i zasługi doktora Karola Marcinkowskiego.djvu/43

kich tych robotach cele jasne i pewne, i torował ku nim ścieżki proste, w podniesieniu materyalném i moralném ludu, w miłości i szacunku wzajemnym wszystkich klas spółeczeństwa, i w niezbędnych warunkach zbudowania zdrowego spółeczności organizmu, przez oświatę i pracę. Pomysłów swych i robót ku temu celowi odbudowania gmachu spółecznego na podstawach mocnych i trwałych monumentalne pozostawił świadectwa, pomiędzy któremi Towarzystwo Pomocy Naukowéj bezwątpienia pierwsze zajmuje miejsce. Kiedy zaś pomyślimy, jak ogromnemi, moralnemi i materyalnemi zasobami ku celom tym dysponował i szafował, to mamy niechybną miarę uroku, powagi i wpływu, jakich pomiędzy współobywatelami zażywał.
 Dostrzegł to był bezwątpienia dawno bystry jego umysł, ale poznał to należycie i utwierdził w sobie jasném rozpatrywaniem w stósunkach spółeczności zachodnich, że spółeczności naszéj niedostawało przedewszystkiém dwóch głównych warunków i podwalin bytu, to jest oświaty i pracy. Podnosić i szerzyć tę oświatę we wszystkich warstwach spółeczności; zaszczepiać zamiłowanie do nauki na wszystkich polach wiedzy, do pracy na wszystkich drogach i polach działania ludzkiego; rozwijać wszelkie zasoby téj pracy, wskazywać jéj źródła, środki i cele; wskazywać owoce jéj jako cel szlachetnego współubiegania się na polu spółeczeństw europejskich; przez skrzętną i powszechną tę pracę odbudowywać słaby i podupadły gmach spółeczny; oto program, z którym wrócił do kraju, oto zadanie, którego rozwiązaniu poświęcał najszlachetniejsze swe siły. W myśl tego zadania postanowił wspólnemi siłami wychowywać zastępy ludzi światłych, do wszelkiéj szlachetnéj pracy zdolnych i chętnych, którzyby we wszystkich użytecznych zawodach pracy takiéj byli i narzędziami i kierownikami. Nie stworzenie