szło w porządku przeciw Tatarom. Na lewem skrzydle był hetman polny Kalinowski, na prawem książę Radziwił z wojskiem litewskiem, a hetman w. prowadził przodek wojska. Po sześciogodzinnej podróży, gdy się zbliżyli nasi ku nieprzyjacielowi, pierwszy książę Janusz Radziwił uderzył na skrzydło złożone z Kozaków. Chmielnicki, aby swoim dodał ochoty, poił ich gorzałką, która zawracając im głowę, wielu nakształt szalonych rzucała wpośrzód ognia, gdzie albo ich chwytali nasi, albo ranili, albo słali trupem. Tymczasem Tatarowie zwyczajem swoim, krzyk wielki czyniąc, uderzyli na pierwszą straż naszą; a gdy Litwa i Piotr Potocki starosta kamieniecki rozpoczęli bitwę, hetman pogroziwszy trębaczowi śmiercią, iż ważył się dać znak do potyczki, kazał się cofnąć nazad wojsku. Natenczas Czarniecki przybiegłszy do hetmana: Oto (rzecze) wodzu, pierzchliwa zgraja, po beresteckiej klęsce podnosząca głowę. Ale gdy hetman kazał powtórnie aby się cofnęło wojsko: Jeżeli (rzecze dalej) o to rzecz idzie, aby wiedzieć czyli tak każe publiczny interes, przynajmniej prywatny oczywiście radzi, aby dać odpór nieprzyjacielowi, gdy zacny obywatel, generał ziem podolskich, mężnie się potykając, zostaje w niebezpieczeństwie[1].
Mimo przeciwnej woli hetmana, dla przyczyn jemu samemu najlepiej wiadomych, nie można jednak było wstrzymać w zapale wojska i odwołać je od bitwy. Trwała żwawa utarczka przez kilka godzin, której skutek byłby nierównie znaczniejszy, gdyby hetman całą siłą uderzył był na nieprzyjaciela; ale gdy on czyni zwłokę, i wzbrania się dać pomocy naszym[2], Kozacy oprzeć się nie mogąc tej nawet cząstce wojska, która się potykała, a widząc porę sposobną dla siebie iż ujść mogą bezpiecznie, udali się do obozu. Z tem wszystkiem można się domyślić z dalszych czynności hetmana, jakie miał powody do tego, iż nietylko niechciał dać
