starszych“, a potem ziemię, to przed początkiem ziemi stworzył „miljony ziem starszych“, czyli biblijne niebo. Ale jedno i drugie, choć w odpowiedniej kolei, stworzył Bóg na początku, boć wszystko musiało mieć początek. Takie to proste! Ale nasz błędny rycerz z wolnomyślnej La Manchy[1], kiedy chodzi o wiarę, nigdy nie widzi tego, co jest rzeczywiście, a zawsze widzi to, co widzieć pragnie, a z czem mógłby staczać bohaterskie boje.
Ta chciwość walki z urojeniami, która prowadzi do niebezpiecznych ataków na niewinne wiatraki, występuje we wszystkich 12-tu punktach owej tablicy. Przytoczmy jeszcze jeden, zkolei drugi.
| Biblja | Wiedza |
| 2. Ziemię oblewały wody i otaczały ciemności. | 2. Ziemia nasza była szóstą ognistą kulą, oderwaną z dawno istniejącego, gorejącego słońca. Była więc gorejącą i bezwodną. |
— Donie mój! — wołamy, wziąwszy na siebie rolę trzeźwego Sancho Pansy. — Rozmijasz się z Biblją. Ona mówi o innej fazie rozwoju ziemi, ty o innej. Ty o wcześniejszej, ona o późniejszej. Chciałbyś może, by ona wyczerpująco przedstawiła wszystkie fazy rozwoju nieba i ziemi? Ale nie do niej należy uczyć nas przyrody. Jeżeli się wdała w kosmogonję, to żeby stwierdzić dogmat stworzenia, który jest już poza przyrodą i nauką o niej. Dlatego przedstawia rozwój wszech-
- ↑ Tak, z hiszpańska i zarazem z polska, należy i pisać i wymawiać; a nie z francuska, jak się pisze i wymawia powszechnie: La Mansza. Stosuje się to również i do Don Kichota i do Sancho Pansy.
