szem, wystarczyć miało Sybilli Kumejskiej, by doczekać się mogła panowania króla Tarkwinjusza i osobiście mu sprzedać swe Księgi.
Tę legendę o późnej starości, której się doczekała pomimo swej woli Sybilla, i ostateczne zmalenie jej postaci zapewne Petronjusz ma na myśli, gdy w swym Satyriconie (XLVIII), w opisie Uczty u Trymalchjona, kładzie następne słowa w usta, przechwalającego się swemi czynami gospodarza: »...W Kumach na własne oczy widziałem Sybillę, wiszącą w butelce; a gdy się jej pytali chłopcy: Sybillo, czego żądasz? odpowiadała: »chcę umrzeć«. Zapytanie i odpowiedź brzmią w oryginale po grecku.
Poeci rzymscy wprowadziwszy do podań rzymskich Sybillę Kumejską, zrobili z niej poniekąd własność narodową, wieszczkę rzymską. Zapomnieć jednakże nie mogli sami, oraz też zmusić do zapomnienia lud rzymski, że Apollo był bogiem greckim, Kumy kolon ją grecką, że Sybilla wraz z mieszkańcami Kum przedostała się z Grecji, a językiem Sybilli był język grecki. Na ślad innych wieszczek narodowych, a raczej na dążność wytworzenia z tych wieszczek innych Sybilli, któreby były już zupełnie narodowe, będąc geograficznie i etnograficznie italskiemi, naprowadzają ciż sami poeci rzymscy, oraz historyk rzymski Liwjusz. II tego ostatniego czytamy: »„Wtedy (w czasach ustanowienia igrzysk na cześć Pana i założenia Pallatium na jednem ze wzgórzy, na których następnie powstał Rzym) Ewander, Wychodźca z Peloponesu, bardziej osobistemi wpływami, niż jakąkolwiek bądź uznaną władzą rządził w tej miejscowości. Był to mąż godny podziwu wskutek znajomości pisma, a jeszcze bardziej Wskutek boskości, przyznawanej matce jego Karmencie, którą, jako wieszczkę (fatiloquam), przed przybyciem do Italji te ludy czciły (I, 7)«. Przez Sybillę autor, jak to wogóle było przyjęto, rozumie Sybillę Kumejską. Po przybyciu do Lacjum, Eneasz, co opisuje Wirgiljusz, odwiedza owego Ewandra (Eneida, VIII). Owidjusz zaś o owej Karmencie podaje, że (Fastorum libri I, 473—4)
...simul aetherios animo conceperat ignes,
Ore dabat vero carmina plena dei.
