mówca pominąć pierwsze) Sybilli. Więc tak dalej ciągnie: »To pierwszy z poetów łacińskich, jak sądzę, miał na myśli gdy wypowiadał:
Już nowe pokolenie z niebios zstępuje wysokich...
I dalej w innym Bukolik swych miejscu:
Sycylijskie muzy, zaśpiewajmy o bardziej podniosłych przedmiotach...
Czyż jest co bardziej jasnego? A przytem dodaje:
Ostatni już nadszedł wiek wieszczby kumejskiej...«
Przez wieszczbę kumejską rozumie naturalnie Kumejską (Constantini Imperatoris oratio, quam inscripsit »Ad Sanctorum Coetum«, XVIII—XIX. Patrologiae graecae, latine tantum editae, tomus XIII, ed. Migne). Wielki cesarz popełnił tylko tutaj małą niedokładność. Zlał bowiem w jedną osobę Sybillę Erytrejską z Kumejską, tak starannie przez tylu autorów odróżniane.
Po takim do znaczenia wszechdziejowego podniesieniu wieszczb sybilskich przez Cesarza, świętym wskutek zasług dla chrystjanizmu przez chrześcijan nazwanego, czy też tylko przez jednego z dostojników hierarchji chrześcijańskiej (pomijam bowiem autentyczność tej mowy), te wieszczby poczęły nabierać mocy dogmatycznej i powoływanie się na nie i przytaczanie ich stało się zwyczajem ogólnym u pisarzy chrześcijańskich, współczesnych Konstantynowi i Euzebjuszowi i od nich późniejszych. O dwukrotnie wspomnianym Laktancjuszu jeden z badaczy ksiąg sybilskich zapytuje: An non totus ille Sibellinus est? Inny znowu biskup chrześcjański, Augustyn, (354—430) który również jak Konstantyn tytuł świętego ma sobie przez chrześcijan przyznany, w dziele swojem, którego zadaniem było do dziejów powszechnych wprowadzić mity i dzieje żydowskie i z nich zrobić podstawę rozwoju ludzkości, a przytem — to wprowadzenie uzasadnić naukowo i filozoficznie obronić również jak Cesarz Konstanty ucieka do akrosty hu sybilskiego... »Flakcjanus, mąż zna-
