Strona:Józef Łepkowski - Cerkwie i osady ruskie w obwodzie Sandeckim w Galicyi.djvu/3

Ta strona została uwierzytelniona.

w roku 1595 (d. d. Cracoviae) dając ów (dochowany na miejscu) przywiléj Mikule Zubrzyckiemu, a to w myśli powiększenia dóbr stołu biskupiego. W tém nadaniu włożono na nowego sołtysa obowiązek utrzymywania i sfundowania cerkiewki[1]. Powstała téż wtedy kapliczka, która trwała aż do roku 1714, kiedy (jak świadczy wizyta z roku 1780 Max. Ryłły chełmskiego i bełzkiego biskupa) zbudowano nową większą cerkiew. I ta jednak była dla zwiększającéj się osady za ciasna, a więc roku 1821 dzisiejszą obszerną postawiono. Dzwon wielki z roku 1783, dwa mniejsze lane 1808 roku przez Pawła Schmidta i Franciszka Lechmerer. Do parafii Wierzchowni liczącéj 1592 dusz, należy filia w Zubrzyku; nadto osady: Wierzchownia mała, Łomnica (miasteczko rzym. kat.) Kokuszka i Młodówek.

Zubrzyk na prawym brzegu Popradu powyżéj Wierzchowni wielkiéj. Kiedy Wierzchownia lokowana roku 1595, to Zubrzyk starszą jest osadą, gdyż właśnie Mikule tu urodzonemu sołtystwo utworzone w Wierzchowni nadano. Drewniana cerkiewka tutejsza jest filią do Wierzchowni, a więc tam akta tyczące się jéj przeszłości znalazłem; wskazują one: iż prezbiterowi roku 1646 nadano dla kościoła w Zubrzyku rolą, zkąd się okazuje, że dopiero co osiadł wtedy ksiądz przy téj cerkwi. Daléj roku 1665 probostwo zostaje lepiéj uposażone. Roku 1707 widzimy że istnieje tu sołtystwo, którego właścicielem jest ksiądz. Roku 1717 staje nowa cerkiew, którą znowu uposaża Kazimierz Łubieński bisk. krak.

Jadąc z Piwnicznéj na Wierzchomlę do Muszyny, a ztąd znów ku Rzegestowu (już za Muszyną), otworzy ci się dobra górska droga brzegiem Popradu, a naprzeciw węgierskiéj wsi Lipnika staje góra Kiczera[2], niby granica dzikiego świata kamieni i pustki co już za tobą, a przecudnéj okolicy zieleni, wodospadów, miłych lesistych wąwozów, a nadewszystko pięknéj kotliny, gdzie Poprad kilkoma zawrotami wężem snuje się w dolinie, witając podróżnego na ziemi, którą i wody jego pierwszy tutaj raz skrapiają. Zakład kąpielowy w Rzegestowie[3] dopiero co wzrasta, przecież istotnie piękna okolica zwabia tutaj licznych gości. Parochia Rzegestów liczy 713 dusz. Nie było sposobu dostać tutaj wiadomości, z którychbym mógł czas powstania cerkwi oznaczyć.

Milik w wązkim rozdole gór naprzeciw wsi węgierskiéj Legniowy rozsutéj w dolinie Popradu. Cerkiew wielka drewniana z dzwonnicą w nowym guście ozdobną. Roku 1575 biskup krak. Franciszek Krasiński sołtystwo tutejsze nadaje sołtysom z Andrzejówki i kościół tu dotuje. Roku 1639 agituje się kupno gruntu dla milickiéj plebanii; przecież przywiléj biskupa krak. Jana Małachowskiego (dan w Kielcach 1686 r.)

  1. Lokacyjny ten przywiléj potwierdzali następcy, jako: Jan Małachowski 1682 roku, Kazimierz Łubieński 1717 roku, wreszcie Andrzéj Załuski 1748 roku.
  2. świéżo przezwana Spitzberg.
  3. O zakładzie tym patrz w Przyjacielu ludu rok 16, str. 159—160.