treścią bywają coraz to inne — a raczej tylko innymi słowy wyrażone — przepowiednie.
„Jagiellonida” Bończy Tomaszewskiego, o tytule jakby przejętym z niewykonanego poematu Woronicza, pod wzgledem artystycznym stoi znacznie wyżej. Usterki językowe wytknął jej Mickiewicz w słynnych „Uwagach nad Jagiellonidą”; nie oszczędził też słabych stron konstrukcji tego poematu. Wszystkie te zarzuty czynił właśnie w imię surowych przepisów klasycznych, o czym po latach będzie wspominał z uśmiechem.
„Bolesław Chrobry” Tymona Zaborowskiego, pisany gdy autor miał lat 19 (r. 1818), już by na takie nagany nie zasłużył. W kompetencji wprawdzie są duże braki przede wszystkim zaś brak jednolitego węzła akcji, sprawiający, że poemat rozpada się jakby na dwa utwory odrębne, z których jeden ma za wątek zdobywanie Kijowa przez Chrobrego, drugi zaś dzieje romansowe Dobremira i Anieli. Mimo wszystko jest to dzieło o niepospolitej wartości, zasługujące na to, by je nazwać najwspanialszym utworem epickim, na jaki zdobyła się literatura polska przed Mickiewiczem.
Ostatnimi czasy pojawiło się sporo rozpraw, zwracających uwagę na wielkie zalety artystyczne tego poematu, zwłaszcza na doskonałe wyrobienie formy wierszowej, na piękność i bogactwo języka, na obrazowość narracji, żywe odczucie tła i przyrody. Do tych zalet, jakie każdemu dziełu literackiemu zaszczyt przyniosą, dodać by jeszcze należało wielkie zalety specjalnie epickie, a więc siłę tonu bohaterskiego, żywość akcji, wyrazistą i mocną charakterystykę bohaterów. Gdyby nie wspomniana luźność i niejednolitość budowy, gdyby nie konwencjonalny tok niektórych przemówień, gdyby nie różne usterki wewnętrzne, „Bolesław Chrobry“ Zachorowskiego miałby zakrój prawdziwej, wielkiej epopei.
Niejednolitość tonu i budowy wynika nie tylko z warunków powstawania utworu oraz z młodzieńczego jeszcze wieku jego autora, ale także ze świadomego wzoru, jaki sobie obrał Zaborowski. Wzorem tym jest Ariosto. Okoliczność ta pozwala nam umieścić próbę epicką młodego poety krzemienieckiego,
Strona:Józef Birkenmajer - Epika polska przed Mickiewiczem.djvu/13
Ta strona została uwierzytelniona.
