Strona:Józef Birkenmajer - Epika polska przed Mickiewiczem.djvu/15

Ta strona została uwierzytelniona.

Czarniecki, ten sam, którego nazwisko brzmi obok nazwisk Napoleona, Dąbrowskiego i Kościuszki w pieśni legionów, ten sam, który w „Przedświcie” tak zaprzyjaźnionego z Koźmianem Zygmunta Krasińskiego jest rzecznikiem i prorokiem zmartwychwstania Polski...
Także i dwie inne próby epickie, jakie omawiamy, Zaborowskiego i Tomaszewskiego, ożywione były pamięcią o upadku Polski i nadzieją jej odbudowania. Tylko że nadzieję ową mierzyły zbyt krótką i doraźną metą. Zarówno „Bolesław Chrobry” jak „Jagiellonida” powstały tuż po kongresie wiedeńskim, który — jak się wielu optymistom wydawało — jakoby przywrócił istnienie państwa polskiego i swobód narodu. Obaj poeci wierzą, lub chcą wierzyć, w dobre intencje „anioła pokoju”, Aleksandra I, względem Polaków. Dyzma Tomaszewski wyraźnie mówi, że to właśnie przekonanie było dlań podnietą do napisania poematu:
„Kiedy po ukończonym kongresie rozległ się głos po Europie powrotu praw i imienia Polski, zacząłem dla moich ziomków pisać to dzieło, którzy się krwią własną z krajowych odrodzili popiołów. Mniemałem, że pozyskawszy znowu imię Polaków, miła im będzie wzmianka waleczności ich przodków, którą tak chlubnie dwudziestoletnim przeciągiem czasu naśladowali...” Tułaczka żołnierza polskiego po obcych krajach celem odzyskania utraconej wolności narodu, była następnym czynnikiem rozbudzającym twórczość epicką polską w pierwszej ćwierci XIX wieku. Znów nasuwają się analogie z „Eneidą”, które pięknie zobrazował Sienkiewicz w „Legionach”, każąc polskim legionistom we Włoszech maszerować w takt heksametrów Wergiliusza. Epopeja napoleońska, doniosłość zdarzeń działały na pisarzy polskich podniecająco i kusząco. Mogła się w ich kołach zrodzić ta nadzieja, którą w „Wierszu do legionów polskich” wyraził poeta-legionista Godebski:

Powstanie polski Maro z Jasińskiego duszą...

Wiersz ten, jak wykazał prof. Sinko, był jedną z podniet twórczych dla Mickiewicza, jako późniejszego autora „Pana Tadeusza”, tej prawdziwej już epopei o czasach napoleońskich.



13