Prof. Uniwersytetu Wisconsin, U. S. A.
(Odczyt wygłoszony na dorocznym zebraniu Polskiego Klubu Artystycznego w Chicago, dnia 15 maja 1938).
U.S.A.
W całkiem świeżej pamięci mamy wszyscy te wieści, które biegły do nas niedawno z dalekiej Europy i poruszały nam serca na przemian bólem, niepokojem i trwogą, czasem nawet uniesieniem niechęci czy gniewu, to znowu budziły w nas jaśniejsze nadzieje i pragnienia i „jakieś oczekiwania tęskne i radosne”. Aż nakoniec te wszystkie różnorodne uczucia, jak „rozpierzchłe tony”, związały się w akord jeden zgodny, dźwięczny i wspaniały, a tak potężny, iż cały świat zdumiał się niespodziewaną „mocą, czystością, dziwną harmonią pieni”. Był to hymn wielkiego triumfu, piękniejszego i donioślejszego nad wiele triumfów czyto rozumu czy oręża. Triumfu, w którym „prysnęły nieczułe lody i przesądy światło ćmiące”, w którym uprzedzenie i urazy ustąpiły miejsca dobrej woli, przebaczeniu i miłości.
Każdy odgadł niechybnie, że mówię tu o dniach naprężonych stosunków między Polską i Litwą, dniach, co zdawały się nieść burzę i rozterkę, a przyniosły ciszę, pogodę i ukojenie. Oto jesteśmy obecnie świadkami, jak z dniem każdym gruntują się i utrwalają zgodne warunki sąsiedzkiego spółżycia między tymi dwoma krajami, które tak niedawno
