Boć wszelki artyzm, kunszt, jak kto woli oceniać należy w badaniach historji kultury nietylko ilościowo, ale i jakościowo: stylem, gustem, modą epoki. Styl „Bogurodzicy“ jest „bizantyński“ w każdym calu, nie odpowiada więc temu, co nam wiadomo o kulturze wieku XIII. Niedość, że nie przypomina żadnego z łacińskich utworów owego czasu — ani wogóle żadnego łacińskiego utworu średniowiecznego — swą formą wierszową, ale i zgoła różni się od tych utworów swym nastrojem, sposobem wyrażania myśli, stosunkiem do świata. Franciszkanizm — a franciszkaninem był Boguchwał, autor „Bogurodzicy“ z łaski prof. Brücknera — niósł prostotę, naiwność, zgrzebność szaty i myśli, prócz tego serdeczność w rozmowie z Bogiem. Tego za grosz niema w „Bogurodzicy“, surowej, poważnej, pełnej majestatu i lęku. Niema w niej i tej scholastycznej dialektyki, jaka bije z hymnów dominikańskich — jest tylko surowy dogmat, niewzruszony, obywający się bez wszelkiej perswazji i dowodzenia.
O tej właśnie dogmatycznej stronie utworu zaczniemy mówić.
„Co się tyczy treści, to przedewszystkiem zastanawiała badaczy forma (sc. językowa J. B.) Bogurodzica, niezwykła nietylko u Polaków, ale wogólności u zachodnich Słowian“[1] — pisał Łoś w dalszym ciągu cytowanych przez nas rozważań (Pocz. piśm. pol. 373), nadmieniając, że „tu się otwiera pole do różnych domysłów“. Z tych domysłów już korzystano potrosze w badaniach nad „Bogurodzicą“, ale badania te miały przeważnie zakres wyłącznie tylko językoznawczy: wyszukiwano zabytki, w których spotyka się wyraz Bogurodzica albo jego oboczności: Bogorodzica
- ↑ Ostatnie zdanie nieco mylne; formę Bohorodice mają i Czesi.
od kunsztowności do prostoty. Kasprowicz po tomach kunsztownych form wierszowych dał prostą „Księgę ubogich“ i prymitywny, „Mój świat“. Słowacki, dosiągnwszy szczytów kunsztu w „Beniowskim“, w okresie mistycznym zabiegał o prostotę wyrazu.
