w teks. z 1543) Bożycze (Bozide?, zbożnica, zbożny czas Zbożnika, Bożyciela, Zbawiciela),
Usłysz głosy, napełń (napełni) myśli człowiecze,
Słysz moditwę, jąż (jażeć) nosimy,
A dać raczy (oddać, o dać, o daci, to dać) raczy (radzy), jegoż prosimy,
A na świecie (daj na świecie) zbożny pobyt (pobytk)
Po żywocie rajski przebyt (przebytk)! Kyrie eleison!
Ten tylko tekst — włączając w to i podane warjanty bedziemy brali pod uwage w niniejszej pracy. Najstarsze zachowane odpisy pieśni, jak wiadomo, pochodzą z pierwszych lat wieku XV (po bliższe dane odsyłam do literatury Korbuta i do książki Łosia „Początki piśmiennictwa polskiego“, 1922, str 348 nn). Z tego też czasu pochodzą pierwsze relacje historyczne, wzmiankujące, że tak powiem, po imieniu „Bogurodzicę“. Tak więc Chronica conflictus Vladislai regis cum Cruciferis anno Christi 1410 (Bielowski, Monum. Poloniae hist. II, 897 nn) głosi: His completis omnes unanimiter cum fletu Bogarodzica cantare coeperunt. Opisujący też wojnę Długosz wspomina, że po wejściu do Prus regius universus ex ercitus patrium carmen Bogurodzica coepit vociferari; podobnież podczas samej bitwy grunwaldzkiej patrium carmen Bogarodzica sonora voce vociferatus est. W innym opisie bitwy (Mon. Pol. Hist. IV 47) powiedziano: Poloni interim inceperunt cantare devote Bogurodzycza.
Z wyrażenia patrium carmen oczywiście nic narazie wnosić nie wolno, jak tylko to, że pieśń tę uważał Długosz za starą, rodzimą, zadomowioną czy tradycyjną. Sam przymiotnik można równie dobrze wywodzić od patria, jak od pater czy patres. W każdym razie w wieku XV i z początkiem XVI „Bogurodzica“ była to już „pieśń stara, nie mej pamięci“, jak zanotował jeden z ówczesnych przepisywaczy. Ktoś inny (Wojciech z Żukowa, 1462 r.) w tymże czasie zanotował, że ułożyli ją „dawno ojcowie święci“.
Te ogólniki nie zadawalają wkońcu ludzi śpiewających „Bogurodzicę“. Zaczyna się zainteresowanie osobą autora. I oto
