Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/13

wodu nie mogła. Zdaje mi się, że dowodów więcej nie potrzeba ku odparciu mniemania szanownego autora co do téj kwestyi.
 III. Autor wspomnionego artykułu za trzeci powód upadku majątków obywateli podaje niezastósowanie się do intrat, czasów i okoliczności, oraz życie prowadząc nad swe mienie.
 Chociaż może tu i owdzie znalazłyby się przykłady zbytkowego życia, nie można jednak takie generalizować i twierdzić, że to jest przyczyna upadku majątków. Mamy wprawdzie przykłady liczne strat majątkowych, lecz rzadko pochodzą one z skutku prowadzenia wystawnego lub zbytkowego życia. Najczęściéj namiętność do kart, próżnowanie, złe towarzystwa, pożyczki lichwiarskie powodem były upadku niektórych obywateli, i do ruiny doprowadziły, lecz najczęściéj następowały te namiętności i powody już przy schyłku majątku z innych przyczyn nadwerężonego, i jak to zwykle mówią z rozpaczy. Późniéj okażę i udowodnię ważniejsze przyczyny i niezaprzeczone, oraz każdemu z nas wiadome wydatki, które wysilały rodaków i doprowadzały ich do expensów nad ich możność, lecz które to wydatki ku potępieniu ich i ogłoszeniu za marnotrawników służyć nie powinny.
 Przechodzę teraz do odpowiedzi i rozebrania uwag drugiego autora, w Gońcu pod Nr. 255. umieszczonego. Co do pierwszéj uwagi, o puszczaniu dóbr na lat 3 w dzierzawę. Bez wątpienia, że podobne puszczania służyły do zniszczenia gospodarstwa rólnego, lecz od dawna, a szczególnie od zaprowadzenia systematu kredytowego, rzadko się trafiały takie przypadki, bo i klassa dzierzawców się znacznie zmniejszyła; słusznie mówi autor, że podczas wojen francuskich tak się działo. Gospodarstwo rólne trzypolowe, zaciągi natenczas od włościan odbywane, trudność wykupienia owego possessora, któren zazwyczaj razem zastawnikiem był przez dopożyczenie kapitału znacznego, zniewalały dziedzica do prolongacyi kontraktów od lat trzech do trzech, w nadziei, że wojna ustanie i czasy lepsze nadejdą. Wprawdzie że dziedzic mało albo i żadnéj nie miał z puszczanéj wsi intraty; najczęściej