Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/26

u nas, którzy się domagali, sami jednak nic na tém nie tracą, bo czynszów nie mieli. Za ich namową i ku przykładowi innym urzeczywistnił u nas jeden szanowny potomek najznakomitszego obywatela, którego prowincya w ostatnim półwieku wydała, ten filantropiczny dar; cóż się stało? stracił kapitału przeszło 60,000 talarów, zbogacił kilkudziesięciu już bez tego dobrze się mających włościan, od nich żadnéj nie uzyskał wdzięczności, ani nawet żaden z nich nie pojął celu szlachetnego, wspaniałego dawcy i patryoty. Przykładem tym poburzył włościan sąsiedzkich do tych samych żądań ku swym dziedzicom, którzy uczynić tego nie mogli, i dziś pewno nie raz żałuje, że się dał powodować młodzieńczym i szlachetnym, lecz źle zrozumianym zapałem, ku klasie włościan, która z wszech miar na to nie zasługiwała.
 Była w dobrach jego massa proletarjuszów któraby téj pomocy potrzebowała. Z użytkiem wielkim i wdzięcznością pokoleń następujących czynsz ten roczny użytym by mógł być ku exystencyi i uldze klassy, która dla nas pracuje i naszéj opieki potrzebuje. Ile to można zrobić dziś dobrego i praktycznie pomocnego w wsi każdéj, mając ku temu celowi 200 lub 300 tal. rocznie? niech każden zamieszkały na wsi, i trudniący się sam mieniem swéj czeladzi, osądzi.
 O polowaniu prawem zniesioném na gruntach włościan nie wspominam. Jest to kropla jedna więcéj oddana do kielicha goryczy i niesprawiedliwości, ucisku i krzywd, którą napawano od latu tylu właściciela wsi. Straty polowania dla wielu obywateli były tylko z tego powodu bolesne, że ochraniana od wielu lat zwierzyna, która w naszym kraju w porównaniu z innemi nie obfitowała, stała się łupem próżniaków, którzy woleli chodzić po polowaniu, nocami czatować na zwierzynę, jak uczciwym sposobem i godziwym na chleb zarobić. Jest to między innemi jedna z korzyści tak zwanéj ludowéj wolności, osiągnięta przez nieszczęśliwie pamiętny rok 1848. Nietylko bowiem zniesiono prawo polowania na gruntach włościańskich recessa-