Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/28

chowania dzieci, i z tego ciągnionéj konsekwencyi, że urzędów nie dzierzą, zgodzić się nie mogę. Wyłuszczyłem powody dla czego do urzędów się nie cisną obywatele i rodacy, a co do wychowania swych dzieci, nie można generalizować tego zarzutu. Napełnione gimnazya uczniami, jak jeszcze nigdy nie były, zaludnione uniwersyteta uczącą się młodzieżą, udowodniają popęd i chęć do nauk. Nawet ten popęd jest dziś tak wielki, że powiększy wkrótce liczbę młodzieży domagającéj się chleba, posad i umieszczenia stósownego swemu wychowaniu, których im ani rząd, ani współrodacy dostarczyć nie będą mogli. W stanie gminnym i miastach widziemy powszechnie, że synowie pracowitych rzemieślników, rolników, urzędników i sług dominialnych już wracać niechcą po odbytych naukach do rzemiosła, pracy lub stanu rodziców, owszém się takowego wstydzą. Ambicya i zarozumiałość wrodzona młodzieży, a szczególnie niedouczonéj, wpaja w niéj chęć do podwyższenia się, wyjścia z swego stanu, która w wielu indywiduach szlachetną być może, lecz ogólnie biorąc, jak dziś istnieje, na przyszłość rokuje nam klęskę nową w towarzystwie; to jest napływ żądających umieszczenia, a żadnéj możebności ku osiągnieniu ich dążności i ambicyi.
 Dalsze powody, jako to choroba pańskości, zły przykład rodziców, niedostateczna edukacya i t. d., są może wyjątkowo przykłady, które autor miał przed oczyma, lub których sam stał się może ofiarą; lecz generalizować takowych nie można, i jako przyczynę upadku obywateli głosić.
 Podobne nieszczęścia lub winy trafiają rodzinę jednę lub kilka, lecz nie niszczą ogółu, nie gnębią i zubożają cały kraj. Rezonowanie autora ogranicza się na ogólnikach, w których żółć swą wylał bez zgłębienia rzeczy i powodów właściwych; jest to polemika gazeciarska lub feuiltonowa. Tak samo osądzić należy finał tego artykułu co do opłaty procentów i t. d.
 W krótkości tylko wspomnę, że aż do wypadków r. 1848.