Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/32

płynęły do Warszawy; z srebra, klejnotów obywatele ofiary robili; kapitałów krocie z oszczędzonych listów zastawnych poszły tą samą koleją. Słowem, prowincya dała nowy dowód poświęcenia bez granic. Wiadome każdemu wypadki i klęski następne. Szczątki wojska polskiego poszły do Francyi w emigracyą; krótko trwał zapał Niemców i Francuzów ku naszym ziomkom. Dawano żołd emigrantom czas niejaki, potém uszczuplono takowy; kto tylko miał krewnych lub przyjaciół starał się z kraju o pomoc. U nas zaś składki pod różnemi formami, to loterye, prenumeraty, teatra amatorskie, koncerta i podobne wymysły miłości bliźniego, wyciągały każdemu datek, w większéj części chętnie złożony. Lecz takowe datki już lat dwadzieścia trwają bez ustanku; bez wątpienia, że nikogo same te dary nie zniszczyły, chociaż ogromne summy z kraju do Francyi poszły. W pierwszych latach użyte były na pomoc bez sposobu życia będącéj emigracyi. W ostatnich latach zaś jedynie płynęły summy na poparcie planów i rozpowszechnienie zasad towarzystw, tak zwanych demokratycznych. Emigranci, którzy pracować chcieli, i których liczba nie mała była, zajęli się szczerze swym bytem, pomocy braci nieżądali, owszem odmawiali, uzyskawszy przez pracę, nauki i wytrwałość, choć nie swobodne lecz samodzielne utrzymanie. Ta znakomita i liczna część tak zwanéj staréj emigracyi, w Francyi i wszędzie sobie na szacunek zasłużyła, którego do dziś dnia używa. Część zaś emigracyi, która się rozpowszechnieniem zasad demokratycznych jako jedynie zbawiennych dla kraju poświęcili, i z propagandą do naszego kraju przybyła, wyciągała składki ogromne, pod jakiemi tylko pozorami i sposobami przemysł ludzki ku wyciśnienia datku podaje.
 Ileż to przybyło fałszywych missyonarzy i oszustów, co włócząc się po kraju, znaczne składki pod nazwą: ku wyższym celom i propagandzie demokracyi wyłudzali. Ileż to rodzin w Polsce sąsiedzkiéj przez podobnych łotrów zniszczonych zostało, a naj-