Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/34

cnego ciąży na Europę, i grozi może jeszcze okropniejszemi kary. Wydatki rosnące z odmianą rządu monarchicznego na konstytucyjny, zniewoliły do podwyższenia podatków prawie w dwójnasób. Takowe bardziéj nad innych ciążą właściciela gruntu, bo zawsze go władza i eksekutor znajdzie, majątku ukryć nie potrafi, i nieszczęsne wyobrażenie urzędnika niepraktycznego, że błogie jest życie rólnika, na takowego ciężary mnoży i od niego grosz wyciska. Na wsi czeladź pracująca i klassa służąca przez wszystkie poprzednie zburzenia zdemoralizowana, napojona przez włóczących się próżniaków socyalistowskiemi zasady, które im po karczmach, targach i zebraniach głoszą, pracować się wzbrania, żąda zapłat nad możność rólnika i pracuje niedbale.
 Proletaryuszów liczba się mnoży, włóczących i zmieniających posady czeladzi pełno, która po kraju rozsiewa swe złe skłonności i przykłady innym! Słowem opłakany stan towarzystwa, lecz szczególnie właściciela wsi, rólnika.
 Już od roku 1843. i nawet kilka lat poprzednio, przybywała do Księstwa ilość wielka młodzieży z Polski, która z różnych powodów kraj swój opuszczała. Niechcę ja zgłębiać przyczyn téj emigracyi, zapewnie, że wielu nie zasługiwali sobie na litość i dary, któremi gościnność braterską dłonią ich opatrzyła; lecz to byli rodacy, po większéj części nieszczęśliwi lub ofiary lekkomyślnie zrozumianego patryotyzmu.
 Od roku 1846. napływ jednak tak wielki owych tak zwanych wychodzców znalazł się w Księstwie, że dziś stanowią znaczną część populacyi wiejskiéj. Ostatnie rozporządzenie rządowe, które wszystkim tym do Księstwa przybyłym z Polski, stawić się do władzy postanowiło, okazało ilość owych rodaków naszych.
 Wiem z pewnych ust, że, nie licząc dawnéj emigracyi, przeszło 8000 kartek dozwalających pobyt wydano; a wieleż to jeszcze takich, którzy kryjąc się po wsiach i miastach, a przenosząc swój pobyt z miejsca na miejsce, uniknęli spisu nakazanego?