Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/38

Kto nie ma gotówki w zapasie, i przynajmniéj półrocznéj intraty swéj, ten bez straty gospodarować nie może. Kto przymuszony produkta naprzód przedawać, ten także na straty wystawiony. Każden z rolnictwem obeznany to przyzna. Lecz jakaż to mała liczba obywateli jest w stanie z własnych funduszów zapas na rok następny w kieszeni zatrzymać? Musi się więc udać do pożyczki. Takową jedynie dostarczą lichwiarze. Wpada tedy zaraz w sidła podstępne i zdradzieckie. Już mu się trudno wykręcić z drapieżnych rąk bezwstydnych i nielitościwych oszustów. Paść musi ofiarą ich zabiegów. Każden obywatel ma około siebie szpiegów tego rodu, którzy czatując na niego, starają się na wszystkie sposoby o potrzebach i stosunkach jego się wywiedzieć. Ofiarują się z pomocą, i choć czasem zazdrość i chciwość ich na chwilę między sobą rozłączyła, łączą się oni natychmiast jako kruki co padło czują, aby napaść na ofiarę potrzebującą ich pomocy. Chociaż prawo krajowe obostrzyło kary na lichwiarzy, rzadko się trafia, aby takowych dosięgła, bo przy połączeniu się kilku łotrów przeciw jednéj ofiarze, karze zbrodni postanowionéj usunąć się potrafi. Sumienie takowych nawet ludzi, do fałszywéj przysięgi gotowe, uprawnia ich postępki. Prawo dzisiajsze wekslowe jak gdyby umyślnie na korzyść lichwiarzy zrobione, w obronie stawa każdemu oszustowi, bo waluty zaprzeczyć prawnie wekslowi nikt nie może, i eksekucya jest natychmiastowa, choćby na dany weksel ani grosza nie zaliczono. Każden przy tém maprawo weksel wystawić, i karze za nie dotrzymanie chwili terminu wypłaty, podlega. Rościągnięto prawo wekslowe do każdego doletniego człowieka, nawet na niewiasty. Nie tylko klassa ludzi oświeceńsza, lecz i prostoduszny włościanin, aby tylko podpisać się umiał, weksel wystawić może, i tém łatwiéj w ręce lichwiarza wpada. Badajmy akta sądów, to się przekonamy, ile to ludzi do wywłaszczenia z posady włościańskiéj lub pozbycia się ruchomości, do ubostwa i nędzy doprowadziły weksle i lichwiarzy zabiegi? Rząd chce przyjść