Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/39

w pomoc obywatelom i publiczności majętniejszéj, która kredytu potrzebuje, ustanowił w Poznaniu od lat kilku komandytę Banku Berlińskiego, lecz czynności tego w innych krajach pożytecznego instytutu, stały się jedynie zasiłkiem obrotów lichwiarskich. Mogą wprawdzie obywatele na wsi zamieszkali zaciągnąć z Banku pożyczki za nader umiarkowanym procentem, lecz Bank żąda do takowéj podpisu trzech osób na wekslu, z których jedna koniecznie zamieszkiwać stale musi w Poznaniu. Wiadomo, że nader mała liczba obywateli w mieście jest osiadła; trzeba więc uprosić sobie podpis kupca lub kapitalisty, któren w Banku ma kredyt. Za ten podpis trzeba się drogo opłacić i lichwie się poddać. Ci lichwiarze między sobą zawiązali współkę, w któréj jeden za drugiego ręczy i podpis daje. Tym sposobem gdy obywatel potrzebuje pożyczki, natychmiast znajdzie lichwiarz dwóch sobie podobnych; z Banku zaciąga pieniądze, takowe obywatelowi z wysokim daje procentem, a zyskiem się wspólnie dzielą. Kto pamięta czasy dawne, i porówna majątki dzisiajszych krajowych lichwiarzy z stanem ich majątkowym przed laty 20—30 do 40, ten może obrachować łatwo, jakiemi sposoby ci się zbogacili, i w jakie ręce majątki obywateli przeszły. Ta plaga kraju naszego, która innym krajom Europy mniéj znana, jest rak toczący zamożność właścicieli wsiów i całéj ludności chrześciańskiéj. Lekarstwo na tę klęskę trudne, bo złe nadto zakorzenione w rodzie tych ludzi, którzy cały handel w kraju ogarnęli, i z rąk których tak prędko nikt wydrzeć go nie potrafi. Można na ten zarzut odpowiedzieć, że wolno każdemu od lichwiarza i oszusta się uchować, i interesu z nim nie robiąc. Lecz komuż to produkta przedać, od kogo zaciągnąć na takowe forszus, do kogo iść po pożyczkę chwilową, kiedy potrzeba znagla? U nas, do kapitalisty czyli do lichwiarza jedynie. Mają ci ludzie za sobą prócz majątku osobistego, opiekę prawa, pożyczki bankowe, i kredyt zagraniczny.