Strona:Józef Ignacy Kraszewski-Wieczory drezdeńskie.djvu/304

Ta strona została uwierzytelniona.

na kodexa pisane, ale na zasadnicze i wielkie prawdy, które wiążą i trzymają społeczność. Same one w ten sposób upoważniają narody do użycia w walce wszelkiego godziwego i niegodziwego oręża. Widzimy to najlepiej w historyi mnogich rewolucyj społecznych, które tam są najgwałtowniejsze, najrozpasańsze, gdzie nieposzanowanie prawa ze strony przeciwnej najbezwzględniejszem było. Tą wysoko postawioną ideą prawa, czczonego aż do bałwochwalstwa, broni się Anglia od wszelakiego wybuchu, który przy największym rozpasaniu namiętności politycznych jest niemożliwym; tam gdzie coups d'état następują jedne po drugich, gdzie siła wojskowa powoływaną jest nieustannie do rozwiązywania rosnących trudności bagnetami, rewolucyjne wybuchy są najstraszliwsze i nie szanują nic, bo ich tej gwałtowności nauczono, przykład jej dając z góry.
Przez ciężkie przechodząc doświadczeń koleje, szczególniej w ostatnich stu latach, ludzkość się wreszcie przekonywać zaczyna