i literatury wyrobiony — znajomość świata — wszystkie przymioty, tworzące wyjątkowe prawdziwie u nas zjawisko.... „Gdy się zbliżała chwila, która miała być ostatnią, śp. Nakwaska, pisze naoczny świadek, zwróciła przedewszystkiém myśl do Boga i z nim pojednać się pragnęła. Przywołano kapłana, z całą skruchą oskarzyła się przed sługą Bożym, żegnając się nieustannie i błogosławiąc obecne i nieobecne dzieci i wnuczki i wszystkich otaczających, którzy „z sercem zakrwawioném spoglądali z konającéj to na zrozpaczoną, czułą córkę, to na tłumiącego łzy swoje męża. Odebrawszy ostatnie pomazanie, zgasła ta sędziwa i zacna staruszka nieznacznie, nie wydawszy nawet jęku....“
Dowodami powszechnego żalu były mnogie listy, pełne współczucia od rodaków i cudzoziemców nadesłane rodzinie; miejscowy dziennik w wyrazach najdobitniejszych żal całego społeczeństwa — zaświadczył.[1]
„Wspomnienia o ojcu,“ dziś wyczerpane, w których mnóstwo jest rysów do historyi naszéj przeszłości, „Powieści dla dzieci,“ ale nadewszystko „Dwór wiejski,“ składają cenną po zmarłéj spuściznę. W tym „Dworze“ złożyła autorka całą myśl — całą piękną duszę swoją, całą wielostronną umiejętność życia.
Dla tych, co dzieła tego nie znają, trudno jest określić, co zawiera... wszystko, cokolwiek życia wiejskiego we dworze polskim się tyczy. Jest to encyklo-
- ↑ Nie możemy, pisząc o pracach i zasługach nieboszczki, pominąć i czcigodnego jéj męża p. Henryka Nakwaskiego, posła sejmowego z r. 1831, który w ciągu wygnania wydał wiele zajmujących rozpraw i studyów w kwestyach społeczno-ekonomicznych. W r. 1860 wyszło w Genewie: Question de l’Emancipation des paysans de la Pologne. W tymże roku: Etudes sur les divers Systemes Pénitentiaires et projet d’ un Congrés international en Suisse.
W r. 1848: Geneva-Cracovie.
Carte de l’ Europe selon les nationalités (avec Notice.)
Cinq millions de Polonais, (Paris 1845.)
Le Grand Duc Constantin á Varsovie, pendant le congres de Vienne, 1847 Paris.
O nadaniu własności włościanom polskim. Paryż 1835.
Sprawa włościańska na sejmie 1831. Paryż 1859 i wiele innych.
