Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Litwa za Witolda.djvu/27

17

1387.

boszcza Sandomierskiego, Kanclerza i Klemensa Podkanclerzego dworu naszego” (Oryginał i Kopje w Kapitule Wileńsk.)
 W tymże roku piérwszy przywiléj ziemski nadany Litwie, piérwsze prawo okréślające byt społeczny na przyszłość w pewnych granicach. Ono jest podstawą wszystkich późniejszych nadań, które za jego rozszérzenie uważać można. W niém nasienie aż do ostatniéj Unji powiększanych i szczegółowie późniéj wymienionych swobód znajdujemy; — piérwszy zaród prawa politycznego, a raczéj emancypacji jednéj społeczeństwa klassy — ślachty. Przywiléj ten dany na zjeździe Wileńskim dnia 20 lutego 1387 roku, obejmował następujące nowe całkiem nadania swobód (Statut lit. Działyńsk.)
 Król skłoniony powolnością okazaną i dobrą wolą ku przyjęciu chrztu przez Litwę, nadaje wszystkim Rycerzóm (armigeris sive Bojaris) na wieczne czasy służyć mające, następujące prawa:
 Wszelki Rycerz czyli Bojarzyn, przyjmujący wiarę katolicką i jego następcy z prawego łoża; — grody, powiaty, wsie i domy i wszystko co po ojcach posiadali drogą spadku, prawo mieli trzymania, posiadania, sprzedawania, oddawania, zamieniania, darowania i na wszelki jaki zechcą obracania użytek; — słowem rozporządzali nadal tak, jak ślachta polska, z którą ich zupełnie porównano.
 To dowodzi, że w Litwie prawem następstwa nie zawsze majętności na dzieci spadały, a panujący uważał się za dziedzica ziem i mienia, którem rozporządzał, jak chciał, po śmierci Bajorasów.
 Powtóre — postanowiono w grodach i powiatach po jednym Sędzim, któryby słuchał zażaleń, sądził zatargi i winy sądowe pobiérał, wedle obyczaju i prawa innym sę-