Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Litwa za Witolda.djvu/279

269

1413.

nobis contraria consuetudine obsistentes — ad insigniendam nominis nobilitatis nostrae titulum, etc.)
 Widać więc, że nietylko herbów w Litwie przedtém nie używano, ale przeciwił im się zwyczaj, i na nich wcale nie polegało ślachectwo. Trudno przeciwko tak niezłomnemu świadectwu chcieć stawać; sama przeszłość bezpośrednio o sobie świadczy.
 W akcie trzecim przez panów polskich sporządzonym, zawiéra się zgodzenie na udział herbów litewskiéj ślachcie: „tak aby od dziś na przyszłe wieczne czasy, herbów i klejnotów godeł (proclamacionibus) naszych, któreśmy od rodziców swych i poprzedników wzięli, na znak prawdziwéj miłości i braterskiego zjednoczenia używali, weselili się, i one posiadali.» — Niech miłość połączy, (słowa są aktu) i porówna tych których wiary cześć, praw i swobód nadania zjednoczyły. Obiecujemy w dobréj wierze, słowem naszém stałém i wierném pod czcią i wagą przysięgi złożonéj, nigdy ich we wszystkich przeciwnościach i potrzebach nie opuszczać, lecz zawsze przeciw wszystkim nieprzyjaciół ich zasadzkom, radą naszą, posiłkami i pomocą wspomagać, i t. d. W akcie polskim także cztérdzieści siedem rodzin się znajduje, ale bez i t. d. w liczbie ściśle oznaczonéj. Zarodkiem więc zjednoczenia, było mniéj niż 50 familij zespolonych nadaniem herbów.
 Spełniając warunki traktatu Toruńskiego, i chcąc odjąć Krzyżakom powód do wiecznych skarg na pogan, do wypraw na niewiernych i wołania przed Europą chrześciańską na wiązanie się Jagiełły i Witolda z bałwochwalcami; — król i W. xiąże przedsięwzięli uroczysty chrzest Żmudzi.
 Dotąd, posiadanie jéj przez Zakon nie zostawiło tu najmniejszych śladów chrześciaństwa: stały wzniesione warowne grody, ale nie było kościołów; wybiérano podatki, na-