Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Litwa za Witolda.djvu/381

371

1430.

tomstwa; oprócz bogatych pozostałości, miała zapisem sobie dane dobra znaczne w Nowogródzkim. Umarła w r. 1448, w Dąbrowicy pode Lwowem.
 Ulubionemi miejscami pobytu Witolda w Litwie były: Kowno, Troki, Wilno, Grodno, Wołkowysk, Nowogródek, Brześć, na Wołyniu Łuck, gdzie nadania jego dla Dominikanów pozostały jako ślady pobytu razem z zamkiem przepysznym, którego piękna ruina trwa po dziś dzień, i kanałem skracającym drogę żeglującym na Styrze.
 Oprócz zawojowań i ustalenia władzy na Rusi i nad Tatarami zwłaszcza, gdzie podboje poprzedników utwierdził nowemi; oprócz silnego oporu jaki stawił Krzyżakom, zjednoczenia państwa w całość silną nietylko środkami wojennemi i politycznemi, ale połączeniem Kościołów i wyjęciem Litwy z pod metropolij moskiewskiéj; — Witold w urządzeniach wewnętrznych, zostawił po sobie pamięć długą i chwalebną.
 Za niego, ślachta przywileje równe polskiéj otrzymała i powołaną została do uczęstnictwa w naradach, w ustawodawstwie; usamowolniona w rozporządzeniu dobrami, w wydawaniu za mąż niewiast i t. d. — Wprawdzie te prawa za rządów silnych Witolda były raczéj słowem niż rzeczą, wszakże, już imiona bajorasów w aktach publicznych, ślachta w listach Witolda, nieraz się jako klassa znacząca ukazuje; Witold straszy nią nawet Jagiełłę.
 Inne stany ludu, otrzymały rozdział sprawiedliwszy podatków i danin, które tak rozporządzono, aby na wszystkich klassach ciężyły zarówno (Listy Krzyżackie). Drobni posiadacze ziemi do większych swobód powołani zostali; wieśniacy weszli pod opiekę prawa; miasta niektóre otrzymały prawo magdeburskie, żydom i Tatarom nadano przywileje.