Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Odczyty o cywilizacyi w Polsce.djvu/133

dzą książęcia, który przedewszystkiem był hetmanem. Najznakomitsi panujący byli to dzielni rycerze, władający orężem szczęśliwie, a bez przesady rzec można, że to życie ofiary wyrabiało w nich i inne cnoty panującemu niezbędne. Takimi byli Chrobry, Krzywousty, Łokietek... Kołem otaczało ich rycerstwo dostojne, których oznaką był pas przy obrzędzie zawieszony, co utrzymywał miecz, którego nie godziło się skalać krwią słabszego, lub łańcuch, świadectwo walk przebytych. Przedewszystkiem rycerz był jeźdzcem, a w owych czasach, gdy orężem jedynym był miecz, strzała i włócznia, okrywała go lżejsza lub cięższa zbroja z łuski albo blachy, strzegąc od cięcia i strzałów. Uzbrojenie ówczesne polskich rycerzy, jak widać z opisów, z małéj liczby pamiątek i pozostałych szczątków, nie różniło się wcale ani kształtem ani wartością od używanego w Europie. Wojując z Niemcami, zapożyczano się u nich naprzód i do nich stosować musiano.
 Już w XI wieku barwę oddzielną miały pułki różne rycerskie. Piechotę, któréj używano szczególniéj przy oblężeniach, składali tylko strzelcy z kuszami, i gmin często w pałki tyl-