Miłość i wesele, wojna, śmierć i pogrzeb, życie zaświatowe, oto temata, na których pieśń przędzie się cała; dodajmy okolicznościowe i obrzędowe śpiewy, a cały ich zakres obejmiem.
Tęskna pieśń polskiego wieśniaka nigdy, jakeśmy wspomnieli, nawet opiewając wojnę, nie oddycha srogością: jest zawsze powaga w tych walkach i boju, który opiewa, jest jakaś miłość braterska nawet dla nieprzyjaciela. Z tymże charakterem uczuciowym występuje w niej miłość, czysta, jednemu wierna, poczciwa a tak wytrwała do końca, że śmierć prawie zawsze węzeł jéj przecina. Mało mamy przykładów wiarołomstwa w pieśni, a i te są zaraz ukarane.
Sceptycyzm serca jeszcze się tu nie wkradł; uczucie, które dla innych nie istnieje, tu żyje całą siłą pierwotną.
W obrazach zaświatowego życia tło jest stare, pogańskie, świat duchów pośrednich bardzo wyraźnie się zachował: rusałka, strzyga, wilkołak, nocnica, latawica, upiory, nawet stara Łada i Kupała odzywają się dziś jeszcze.
Do śpiewów z tych prastarych czasów należą Sobotki, śpiewane w przeddzień S. Jana,
Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Odczyty o cywilizacyi w Polsce.djvu/26
Ta strona została przepisana.
