nawet z tą przemocą nie mógł obojgu. Od Bolesława Chrobrego począwszy, wszyscy niemal królowie, opiekowali się nim czynnie i po ojcowsku; ale cytowane wyrazy Kazimierza Wielkiego dowodzą, że nie mieli dość siły, by nadużyciom zapobiedz.
Herby służyły nietylko rodzinom szlacheckim w początku, ale całym rodzin tych gminom, które pod chorągiew na zawołanie gromadzić się były obowiązane. Jest ślad w najstarszym naszym herbarzu, iż zwoływano lud gminy Toporczyków, nawołując — Starza, Staryków.
Późniéj już herb z niemiecka przeszedł na własność rodu jednego i w prostéj linii dziedziczyć się począł. Wszakże ojcowie rozrodzonym dzieciom, sami nadawali herby jak widać u Porajczyków; inni jak część rodziny Toporczyków, sami sobie oddzielne brali godło.
Za Bolesława Chrobrego znajdujemy już ślad herbów szlacheckich w Polsce, a w panowaniu następnych wiele rodzin starych wychodzi już ze znamionami w dziejach. W XI wieku Jastrzębczycy, Lisowie, w XII Rożanie, Korabici, Gryffy i t. p. Zdaje się, że za rycer-
Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Odczyty o cywilizacyi w Polsce.djvu/73
Ta strona została przepisana.
