Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Okruszyny zbiór powiastek rozpraw i obrazków T.2.djvu/75

rosław podniósłszy oczy w niebo, prosząc pomsty Bożej na Światopełka za Borysa, jako na Kaina za niewinnego Abla.
 Okropny jest obraz śmierci Światopełkowej u Nestora, w prostych opowiedziany wyrazach. Sroga rzeź była nad Ałtą, i ku wieczorowi zbiegł Światopełk, a Jarosław zwyciężył. „A gdy zbiegał, napadł nań bies i rozsłabił mu kości tak, że na koniu siedzieć nie mógł. Niesiono go na noszach, i uciekając z nim przyniesiono go do Brześcia. On zaś wołał nieustannie jak szalony: — Uciekajcie! uciekajcie! gonią nas! gonią! — Na co służba jego wysłała zobaczyć, czy w istocie kto goni za nimi; a nie było nikogo, i uciekali dalej. On zaś leżąc w niemocy, zrywał się i wołał ciągle: — Gonią! gonią! uciekajcie! — I nie mógł tak wytrzymać nigdzie na jednem miejscu, przebiegając polską ziemię, gnany gniewem Bożym. Tak zabiegł w pustynię, między ziemią lacką i czeską, i porzucił tam żywot swój w miejscu złem.“
 Reszta panowania Bolesławowego upłynęła w pokoju ciężko zapracowanym; autor maluje tu o ile mu źródła współczesne dozwoliły, obraz ówczesny kraju. Jest to jeden z najlepszych ustępów jego opowiadania, z którego liczne musiemy dać wyjątki.
 „Powierzchnię całego kraju odwieczne ocieniają bory. W tych borach rozlega się odgłos siekier, wyrębujących miejsca dla pobożnych pustelni, benedyktyńskich klasztorów i osad jeńców wojennych. Rzednące bory rozwidniają przestrzeń domową; przy coraz jaśniejszej widni gasną starodawne ogniska i obyczaje starodawne; rozbłyska coraz świetniej świeżo nad domem zatknięty krzyż.
 „Coraz to więcej Rzymu w samej Polsce. Cała nowa wiara przemawia rzymskim językiem. Wszystko prawie duchowieństwo biskupie i klasztorne składa się z Rzymian, Włochów. Obok Gniezna i Krakowa wznosiły się pomniejsze stolice biskupie: w Poznaniu, Wrocławiu, Kołobrzegu pomorskim. Gdy biskup Rejnberg tę ostatnią katedrę opuścił, stanęła inna natomiast