Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Przed burzą.djvu/30

zapału nie studził. — Rachowano na wielu, nie wzywano do rady nikogo...
 Równolegle z ruchem patryotycznym i związkowym literacki tłumiony i wstrzymywany przez cenzurę wylewał za jéj brzegi.
 Czego wydrukować nie było można, to krążyło przepisywane...
 Tak samo jak spiskowi czuli niezbędną potrzebę swobody dla narodowego ducha — literaci widzieli konieczność wyłamania się z więzów, które na nich bezmyślne szkólnictwo wkładało i pedanterya.... Z Wilna i Litwy wyszedł ruch ten reformatorski, który był tylko odbiciem prądu, przebiegającego Europę. Polska młodzież zerwaną na czas jakiś tradycyą równomiernego chodu z Zachodem i cywilizacyą na nowo szczepiła i wiązała. Klasycyzm warszawski był wyrazem bezmyślnego, gnuśnego konserwatyzmu nieuków, ukrywających swą nagość za posągami mistrzów starożytnych — Mickiewicz podnosił chorągiew postępu — pochodu, życia. Z jednéj strony była śmierć, z drugiéj... może niekiedy szalone, wybujałe, ale żywe życie.... Pomiędzy falangą tych, co trzymali z trupami, i zastępem gorących rycerzy przyszłości wojna wrzała, do któréj rękawicę rzucił Mickiewicz pismem do krytyków warszawskich wystósowaném. U jenerała Krasińskiego i po innych domach spierano się gorąco o romantyzm i klasycyzm, pod któremi kryło się po prostu życie i ruch — a śmierć i odrętwienie. Pomiędzy bojującemi zastępami stali smutni, nie wiedząc, gdzie iść, aby nie opuścić braci, słodki śpiewak Wiesława i dowcipny Morawski.... Koźmian tymczasem piorunował na nowatorów i sławę obozu podtrzymywał poematami umarłemi w powiciu....
 Myśl przewodnia téj walki nie dla wszystkich była jasną, ale epizody jéj roznamiętniały. Wadzono się o rymy, o miary, o przedmioty, o wyrażenia, o drobnostki... z zagorzalstwem niesłychaném....
 W tym boju na pozór niewinnym, do którego trudno było się wmięszać policyi, książę i jego klika wi-