Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Typy i charaktery.pdf/45

— 45 —

na krwawą zabawkę wynalazł wiek XVIII, przejście od marzeń tych do nowych łatwe było i naturalne, posłuchał ostatnich najzawołańszych mistrzów mniemanego postępu i został najniższym ich sługą. Ale życie było dla niego zdaje się rzeczą zupełnie od myślenia odrębną. Począł je ożenieniem najstosowniejszem w świecie i jak najrozważniejszem, zupełnie na zimno, nie pokochawszy się wcale i nie kryjąc, że bardzo mu o posag chodziło, nie mniej o koligacją, choć na małżeństwo dla pieniędzy i towarzyskich stosunków układane, niesłychanie powstawał. Mówiono, nawet, że dla swej przyszłej małżonki porzucił ubogą, wielkiej piękności i wielkich przymiotów panienkę, któraby jedną miała wadę, że mu nic oprócz szczerego przywiązania, serca i wdzięku wnieść nie mogla, a w dodatku nie była wysoce urodzoną, bo przyszła na świat w dworku szlachcica pod słomianą strzechą.
 Później, chociaż krzyczał i gardłował niezmiernie zawsze przeciwko bałwochwalcom złotego cielca, począł z całych sił zbierać majątek i jak głoszono, nie zawsze ściśle dozwolonych pilnując środków nabycia. Nie jeden tam grosz przylgnął, który uczciwie i sumiennie komu innemu należał, nie jedna łza przyschła na starannie schowanym kruszcu. Ale za to, posłuchać go było, gdy deklamował przeciw marnościom światowym i do świętej mierności strzeliste słał westchnienia. Wszystko tam szło w ten sposób. Z żoną obchodził się zimno, z dziećmi surowo, ale za to, o pedagogice i wychowaniu, jak postępowe miał pojęcia! aż strach! Synowie Burzymira chowali się jak Bóg dał, dosyć oszczędnie i niedbale, a on tymczasem prawił o przeważnym wpływie wychowania na losy ludzkości.
 Dwóch ludzi, rzec można, było w tym człowieku — marzyciel co się nie wahał iść jak najdalej ze wszystkiemi obłędami swych przewodników zagranicznych, i uparty, zakamieniały, zacofany człowiek, który kroku naprzód zrobić sam nie śmiał.
 Wielki deklamator przeciwko konwencjom towarzystwa, formom, ceremonjom i tak zwanym przyzwoito-