Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/18

tości, czyli zmniejszeniu siły podatkowéj kraju, niechybnie nastąpić musiało. Ameryka ma wysokie cła na wytwory europejskiego przemysłu, ona nic od nas prawie nie kupuje, za nic nam nie ma do płacenia, a przysyła ciągle na nasz targ zboże i bierze od nas rok rocznie miliony srebra i złota. Chcąc się więc bronić przed bankructwem, przed brakiem monety i utratą wartości wszystkiéj swéj własności, coby wszystko przez rok roczne passywa bilansu handlowego, przez konieczność ciągłych wypłat kruszcu na rzecz Ameryki nastąpić musiało, musi Europa mieć cła zbożowe, które choć nie znoszą, to przynajmniéj zmniéjszają sumę płaconych przez nas Ameryce należytości. I czyż w obec tego można jeszcze mówić o krzywdzie wyrządzonéj przez cła zbożowe innym stanom i o rólników zysku nieprawnym?
 Nie mogąc zaprzeczyć uprawnienia a nwet w danych warunkach obowiązku państwa zaprowadzenia ceł ochronnych dla któréjkolwiek gałęzi krajowéj produkcyi, twierdzą antiagraryusze, że obecne położenie rolnictwa pomimo konkurencyi zamorskiéj, nie jest wcale krytycznem, że umiejętny rolnik ma możność pokrycia poniesionych w produkcyi zbożowéj strat, że więc cła choć nie zawsze, to przecież w chwili obecnéj jeszcze się krzywdą. Cła są bowiem pomocą państwową, pomoc zaś ta tylko tam się zwracać powinna, gdzie siły prywatne nie wystarczą, gdzie bez téj pomocy produkcya się nie utrzyma, upadnie. A czy rolnictwo nasze nie znajduje się obecnie w tem położeniu? Czy mogło się samos obronić? Niestety nie mogło już.
 Widzieliśmy mianowicie wyżéj, że zniżka cen tylko natenczas nie szkodzi producentom, jeżeli można to samo taniéj lub tym samym kosztem więcéj produkować. Przechodząc do pierwszego postulatu, wypada zaznaczyć, że jest to wymaganiem zniżenia zarobku, zniżenia zapłaty robotników wiejskich. Wszelka zniżka zarobku, wszelkie zmniejszenie dochodu wywołuje u ludzi tem dotkniętych niezadowolnienie, uczucie krzywdy. Im szersze warstwy w narodzie, im większa liczba ludzi czuje się skrzywdzoną, tem staje się fakt ten dla społeczeństwa, dla państwa groźniejszym i niebezpieczniejszym.
 Prócz tego niezadowolnienia wywołuje obniżka zarobku inny jeszcze fakt, opuszczanie przez robotników stron rodzinnych, włóczęgę po świecie, ubytek ludzi w pełnéj sile wieku, gdyż zwykle