Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/29

zowa spłata pożyczonego na podniesienie produkcyi kapitału jest dla rólnika niemożebną, on nawet najproduktywniejsze swe pożyczki tylko zwolna spłacać może, gdyż rólnik spienięża tylko wytwory kapitału, a nie sam kapitał.
 Z innego jeszcze względu jest kredyt wekslowy odpowiednim i może być korzystnym dla kupca i przemysłowca. Produkcya handlowa i przemysłowa podlega tylko dwom czynnikom: pracy i konjunkturze, nie jest ona od pory roku, deszczu i pogody w swéj skuteczności zależną; z natury rzeczy są one obliczone tylko na krótki czas, kupiec nie zakupuje naraz na cały rok wszystkich towarów, ale sprowadza nowe zapasy w miarę ubytku najpierw sprowadzonych, obraca w ten sposób kilkakrotnie kapitałem i właśnie ponieważ ten kapitał mu kilka razy wśród roku do ręki powraca, jest on często w możności spłacenia długu. Na téj szybkości i częstości obrotu polega téż ono szybkie tworzenie się kapitałów pieniężnych w handlu i przemyśle; ktoś co 6 razy, do roku obróci kapitałem 10,000 marek, zyska tyle, co ten, który raz do roku kapitałem 60,000 obróci, a im większy stósunkowo zysk, tem większa łatwość amortyzacyi długu. Przeciwnie produkcya rólnicza jest w pierwszéj linii wpływom natury podległą; najlepsza technika rólnicza nic nie pomoże ani przeciwno zamarznięciu zboża na kwiciu, ni porośnięciu na pniu, ni przeciwko deszczom opóźniającym sprzęt ziemiopłodów; rólnik nie może z góry przewidzieć czy spodziewano żniwo takie przyniesie plony, że będzie mógł swój wytwór w pożądanéj ilości i w oznaczonym czasie na pewnym targu dostawić, by tam osiągniętym za wytwór groszem módz spłacić pożyczkę na czas, a wszelkie opóźnienie się z zapłatą, wszelka prolongacya długu pociąga za sobą koszta, które znoszą lub zmniejszają osiągnięty zysk. Operacye rólnicze wymagają dłuższego przeciągu czasu, tak że rólnik już przez to samo stósunkowo swój kredyt drożéj opłaca niż kupiec, i właśnie w téj powolności obrotu kapitału użytego w rólnictwo, szukać trzeba powodu trudności, jaką ma własność ziemska do oczyszczenia się z długów, do nagromadzenia pieniężnego kapitału. Racyonalnie nakłady zwraca ziemia, ale wraca je nie bezwłocznie, lecz dopiero z czasem, nieraz i po kilku dopiero latach, i nie zwraca wszystkiego od razu, lecz powoli, ratami. Na zysk z nakładów trzeba często długo czekać, a długo czekać może ten tylko, kogo nie