cej, programowej już naukowej pracy. Tak samo i w dziedzinie nauki polityki. Zagadnienie ustroju wyborczego nie przedstawia dla nauki jedynie zadania, aby historycznie zestawić, gdzie, kiedy, jaka panowała ustawa wyborcza, ale przecież nauka musi umieć ocenić ten zebrany materyał, podać wyniki, stwierdzić, co i dlaczego za złe, co za dobre uważa. Może autor ograniczyć się do tej wstępnej, podstawowej części zadania, nauka winna objąć obie jego połowy. Wyrazem dwoistości tego zadania jest przyjęty przez wielu pisarzy podział na teoryę i politykę, część ogólną teoretyczną i część specyalną, praktyczną, na science i art; ale żadna z tych części nie wypełnia zadania całości nauki, a dalej nie można uznać żadnej naukowej wyższości w miarę oderwania od życia, w miarę niepraktyczności. Prawdziwy postęp nauki i jej znaczenia dla życia dokona się tylko przez równomierny rozwój obu części jej naukowego zadania[1].
- ↑ Benoist, La Politique, podobnie szeroko uznaje zakres nauki polityki i pisze (str. 12), przedstawiwszy handel, rolnictwo, roboty publiczne, kolonizacyę, obronę kraju, życie prawne, stosunki z zagranicą, z Kościołem, edukacyę, hygienę i t. d., jako przedmioty życia i polityki: »Ces différentes taches, ces missions variées mais précises ne sont-elles pas… des parties de la politique? Elles sont des manifestations de la vie sociale, de la vie nationale. Or qu'est-ce que la politique comme science? La science de la vie des sociétes. Et comme art? L'art de conduire la vie sociale pour le plus grand bien de la société et de chacun de ses membres; l'art de porter à la plus haute puissance et de tenir en un juste équilibre la vie de l'individu et celle de l'ensemble. Voilà pourquoi on a raison de dire que l'idée de vie est une idée fondamentale et que c'est à elle qu'il faut toujours revenir dans l'étude de la politique, qu'on l'envisage d'ailleurs comme science ou comme art«. Natomiast błędnie definiuje René Worms, Philos. d. Sciences Sociales, t. I, 207, pisząc: »Science politique, ou histoire des constitutions et l'art politique, qui entend donner les moyens d'arriver au pouvoir, de s'y maintenir et de gouverner les hommes« (!!), za ciasno pojęte zadanie owej science, błędnie de l'art; słusznem w tem tylko, że i on uznaje powyższą dwoi-
