Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/108

życia narodu jest naszym celem i zadaniem, naszym obowiązkiem i prawem, przeto zbadanie istoty narodu daje nam wskazówkę co do najważniejszych celów narodowej polityki. Nie uczucie, czy wyobraźnia, lecz świadomość istoty i potrzeb narodu daje niemylną wskazówkę co do celów polityki. Istnienie każde da się zachować tylko w pewnych warunkach; zachowanie i, ile można, poprawa tych warunków są przeto nieodzowną potrzebą bytu i jako takie stają się celem, zadaniem polityki. Uprawnionem, a nawet moralnie obowiązującem dążeniem każdego jestestwa, każdego istnienia, jest zdobycie pełnego bytu, nieskrępowany rozwój swych zasobów i sił, i to znów rozszerza zakres celów polityki. Teoretyczna analiza istoty, potrzeb, warunków bytu i siły narodu, tworzy przeto zarys celów narodowej polityki.
 Realizacya celów domaga się świadomej pracy, doboru odpowiednich środków. Położenie nasze pozbawia nas szeregu środków działania, które mają narody żyjące w swych państwach niepodległych. Nam braknie własnego rządu, ustaw, granicy cłowej, organów opieki, kontroli, reprezentacyi, przymusu, rozkazu, a zadania nasze byynajmniej nie są mniejsze, o ile nie chcemy zatracić miana i bytu narodu, a pozostać jedynie odmienną grupą etnograficzną. Pełnienie tych zadań muszą przeto inne czynniki wziąć na siebie, zastępstwo funkcyonalne musi wystąpić w naszym ustroju. Aby tu dla objaśnienia dać jeden przykład: rodzina miała i ma u nas wyższe i szersze zadanie, niż gdzieindziej; ona nietylko musi dopełnić, czego szkoła nie dała, ale uzbroić przeciw różnym truciznom, jakie obca szkoła chce wszczepić w dusze, utwierdzić przeciw różnym zakusom, co rozkładowo chcą działać na świat wierzeń, uczuć i myśli naszych. Trudności życia podwajają pracę, podnoszą odpowiedzialność. Na doli i pracy naszej mści się utrata niepodległej Ojczyzny. Pełnią się Skargi proroctwa. Tem konieczniejsze ścisłe rozważanie